30 lat temu, w dogorywającym już Związku Sowieckim doszło do wydarzeń, które do historii przeszły jako pucz Janajewa bądź pucz moskiewski. Zamach stanu, który miał uratować komunistyczne imperium okazał się jednak jego gwoździem do trumny.
Twardogłowi komuniści, chcąc powstrzymać postępującą na fali pieriestrojki dezintegrację państwa, aresztowali prezydenta ZSRS Michaiła Gorbaczowa, przebywającego na urlopie w Foros na Krymie.
19 sierpnia ogłoszono stan wyjątkowy. Władzę przejął ośmioosobowy Państwowy Komitet Stanu Wyjątkowego (GKCzP), w którego skład wchodzili m.in. wiceprezydent Gienadij Janajew, premier Walentin Pawłow, minister obrony Dimitrij Jazow, szef KGB Władimir Kriuczkow i minister spraw wewnętrznych Borys Pugo.
Today is the anniversary of the anti-perestroika coup in Moscow. August 19, 1991. Three of the seven junta members: Boriss Pugo, Gennadii Yanaev and Oleg Baklanov. https://t.co/IIxRPDfPLc
— Don Van Atta (@OldSovetolog) August 19, 2020
Spiskowcy wyprowadzili na ulice Moskwy wojsko, celem zastraszenia ruchu demokratycznego i powstrzymania tendencji odśrodkowych, jakie zachodziły w partii komunistycznej, a także sparaliżowania separatystycznej działalności władz Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej pod przywództwem Borysa Jelcyna.
Pucz przeprowadzony został jednak wyjątkowo nieudolnie. Opór stawili mieszkańcy stolicy, stawiając barykady wokół Białego Domu (siedziby parlamentu RFSRS), gdzie Borys Jelcyn wygłosił słynne przemówienie, w którym, stojąc na czołgu, podważył legalność GKCzP. Armia zachowała się biernie, w przeważającej większości tylko obserwując wydarzenia, po czym ostatecznie przeszła na stronę demokratów. Podczas sierpniowych wydarzeń zginęły trzy osoby.Paradoksalnie, zamach stanu przyspieszył rozpad Związku Sowieckiego, zamiast go zatrzymać. W jego rezultacie zawieszono działalność, po czym zlikwidowano Komunistyczną Partię Związku Sowieckiego, a realną władzę w upadającym imperium przejęła największa jego część - Rosja z Jelcynem jako prezydentem na czele. W grudniu tego samego roku ZSRS przestał istnieć.For all Yeltsin's flaws, he pulled one of the ballsiest moves in human history — shortly after the Red Army surrounded Parliament, Yeltsin walked out, climbed upon a tank, and gave a short speech calling for a general strike. Within weeks the Soviet Union was dissolved. pic.twitter.com/PBOBk6xQcY
— Dukakis Dude (@DukakisDude) July 1, 2021
