W sobotę na cmentarzu municypalnym w Borja w Hiszpanii odbyła się uroczystość oddania hołdu pochowanej tam żołnierce Armii Krajowej i łączniczce w powstaniu warszawskim, Lilianie Skorel - powiedział PAP szef hiszpańskiego stowarzyszenia historycznego Poland First to Fight, Alberto Trujillo Gomez, który odnalazł grób oraz zorganizował ceremonię ku czci polskiej patriotki.
Ze strony hiszpańskiej obecni byli lokalni politycy, m.in. burmistrz miasta Borja, Eduardo Arilla Pablo, lokalny minister ds. kultury Jorge Jimenez Ferrandez, a także starsza córka Liliany Skorel, Cristina Skorel Sanchez del Rio.
Ceremonię uświetnili swoją obecnością członkowie Poland Fist to Fight, którzy w mundurach garnizonowych żołnierzy polskich z czasów II wojny światowej oddali honory wojskowe u grobu Skorel. Odegrano hymny narodowe Polski i Hiszpanii, po czym odsłonięto tablicę pamiątkową ufundowaną przez rząd polski, z napisami w języku polskim i hiszpańskim: „Pamięci Liliany Skorel pseudonim +Dzidka+ (20 III 1927 – 4 XII 2012), łączniczki w Powstaniu Warszawskim”. Pod symbolem Polski Walczącej napisano: „Ambasada RP w Madrycie, Borja 27 listopada 2021 r.”. Polski ksiądz odprawił modlitwę za zmarłą, a następnie złożono wieńce.
Licznie przybyli mieszkańcy miejscowości Borja. „Lokalna społeczność jest zaskoczona, gdyż nie wiedziała, że ma u siebie bohaterkę, którą interesuje się Polska” - powiedziała w rozmowie z PAP wicedyrektor Instytutu Kultury w Madrycie, Gabriela Słowińska.
Alberto Trujillo Gomez poinformował PAP, że Poland First to Fight podjęła działania zmierzające do znalezienia grobów polskich weteranów wojennych, którzy wyemigrowali do Hiszpanii. „Bardzo nam w tym pomógł profesor Grzegorz Bąk z UCM, który interesuje się tym tematem - powiedział. - Wiele z miejsc pochówku polskich patriotów na emigracji w Hiszpanii jest znanych, jak Kazimierza Tylko-Dobrzańskiego, Jerzego Radłowskiego, Stanisława Serdakowskiego-Kalbarczyka czy Józefa Łobodowskiego, ale tak nie było w przypadku Liliany Skorel”.
W biogramach powstańczych Muzeum Powstania Warszawskiego zapisano jedynie, że Liliana Skorel ps. „Dzidka” (ur. w 1927 r. w Toruniu – zm. w 2012 r. w Madrycie) była łączniczką Armii Krajowej w stopniu strzelca. Walczyła w batalionie „Kiliński” w 6. kompanii „Wawer” na szlaku bojowym Śródmieście Północ. Została ranna 13 września 1944 r.
Alberto Trujillo Gomez zrekonstruował jej historię m.in. na podstawie relacji odnalezionych w Borja córek żołnierki, znajdujących się w Muzeum Powstania Warszawskiego zapisów jej dwóch przyjaciółek, a nawet wyciągów z rejestrów imigracyjnych Stanów Zjednoczonych oraz dokumentacji pracowniczej UCM z 1986 r.
Jak opowiedział PAP, Liliana Skorel przybyła do Hiszpanii wraz ze swoim mężem, Carlosem Sanchezem del Rio y Sierra, którego poznała na emigracji w Chicago w 1953 r. Zamieszkali w Madrycie, ale często przyjeżdżali do rodzinnego miasta męża, Borja.
„Mąż Liliany Skorel pochodził ze wpływowej rodziny w regionie, był naukowcem specjalizującym się w tematyce energii nuklearnej, pracował w Najwyższej Radzie Badań Naukowych i był jej wieloletnim przewodniczącym. Sprawował funkcję wicerektora UCM i dziekana Wydziału Fizyki, zasiadał w i kierował wieloma instytucjami naukowymi z dziedziny energii atomowej w kraju i za granicą” - powiedział PAP Trujillo Gomez.
Według danych przewodniczącego Poland First to Fight, Liliana Skorel pracowała w Hiszpanii jako nauczycielka języków, a przez pewien czas także nauk ścisłych na Uniwersytecie Complutense w Madrycie.
Odtworzeniem jej biografii zainteresowało się Centrum Studiów w Borja. 80-letni przewodniczący tej instytucji Manuel Garcia Rivas był przyjacielem rodziny, ale nic nie wiedział o przeszłości powstańczej Liliany Skorel, gdyż nikomu o niej nie opowiadała.
Jednak „nie ma anonimowych żołnierzy dla ojczyzny” - powiedział Garcia Rivas po uroczystościach, na sympozjum poświęconym Lilianie Skorel i jej losom. W Borja tego samego dnia otwarto wystawę IPN o powstaniu warszawskim.
Uroczystości ku czci polskiej bohaterki zorganizowało Poland First to Fight przy współpracy ambasady RP w Madrycie, polskiego Instytutu Kultury, Ministerstwa Obrony Narodowej oraz stowarzyszenia Polaków w Hiszpanii Biały Orzeł. Znaczące wsparcie zaoferowało Centrum Studiów w Borja oraz władze miasta.
