Prokurator Generalny w piśmie z dnia 20 marca 2018 r. przedstawił swoje stanowisko w zakresie wątpliwości wyrażonych we  wniosku Prezydenta RP o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. dotyczącej IPN.

Prokurator Generalny zajął stanowisko, że zarówno art. 55 a ust 1 przewidujący karę za umyślne obarczenie Narodu lub Państwa Polskiego winą za zbrodnie III Rzeszy, jak i ust 2 przewidujący karę za taki czyn popełniony nieumyślnie są zgodne z Konstytucją. Przepisy te są sformułowane prawidłowo pod kątem legislacji i podstawowych zasad prawa karnego.

Prokurator Generalny natomiast powziął wątpliwość w zakresie odpowiedzialności karnej za czyny negowania zbrodni dokonywanych przez ukraińskich nacjonalistów (art. 55b), popełnione za granicą niezależnie od tego, czy czyn taki jest karany w państwie jego popełnienia. Uznał, że powinna być ona rozstrzygnięta przez Trybunał.  W tym miejscu należy rozróżnić dwie kwestie: zbrodnie przeciwko ludzkości popełnione w czasie II Wojny Światowej przez III Rzeszę Niemiecką, od zbrodni popełnionych przez ukraińskich nacjonalistów w latach 1925-1950. Wiedza o tych pierwszych zbrodniach, o tym kto wywołał II Wojnę Światową, kto odpowiada za Holokaust i za stworzenie nazistowskiej machiny śmierci   jest powszechna, znana na całym świecie i niezależna od szerokości geograficznej, bez względu na państwo pochodzenia, czy zamieszkania. Natomiast świadomość historyczna związana ze zbrodniami ukraińskich nacjonalistów nie jest już taka powszechna. Przepis będzie miał zastosowanie do obu przypadków, a nie można wymagać od nikogo, aby dostosował się do przepisów karnych w zakresie, w którym nie ma świadomości o prawidłowym zachowaniu. Prokurator Generalny pozytywnie odnosi się do przepisów wprowadzających kary za negowanie zbrodni ukraińskich nacjonalistów, jednakże wyłącznie ograniczonych do terytorium Polski. Stanowisko Prokuratora Generalnego w tym zakresie  zostało jednak ograniczone wnioskiem do TK, w którym ponadgraniczna odpowiedzialność za negowanie zbrodni ukraińskich nacjonalistów nie została podniesiona.

Prokurator Generalny zajął natomiast pozytywne stanowisko wobec art. 2a ustawy o IPN, który wprowadza definicję zbrodni nacjonalistów ukraińskich, uznając, że przepis ten jest zgodny z Konstytucją. Minister Sprawiedliwości na etapie parlamentarnych prac legislacyjnych konsekwentnie zgłaszał wątpliwość co do włączenia tych przepisów do nowelizacji ustawy o IPN. Uznał, że przepisy te powinny znaleźć się odrębnej nowelizacji. 

Ewa Bialik

Rzecznik Prasowy

Prokuratury Krajowej