Poprzednie stanowisko rządu w sprawie dyrektywy zostało sformułowane w 2008 r. z całkowitym pominięciem opinii partnerów społecznych, w tym organizacji skupiających przedsiębiorców. Opracowana wówczas opinia została przygotowana w pośpiechu, w ciągu zaledwie kilku dni.

Instytut Ordo Iuris wielokrotnie zwracał uwagę, że projekt dyrektywy Rady Unii Europejskiej w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną (COM 2008 (426)), pod pretekstem realizacji zasady równego traktowania, faktycznie będzie ograniczał wolność gospodarczą i swobodę umów oraz poważnie naruszy zasadę domniemania niewinności. Instrumenty zawarte w projekcie miałyby zastosowanie np. w głośnej sprawie łódzkiego drukarza. Zagrożenia związane z przyjęciem tego dokumentu zostały opisane w analizie Instytutu, w której wskazaliśmy na liczne zastrzeżenia prawne dotyczące projektu.

Próby wznowienia prac na poziomie unijnym wywołały masowy protest ponad stu europejskich organizacji pozarządowych. Instytut był jednym z sygnatariuszy tego apelu, wyrażając tym samym swój sprzeciw wobec dalszych prac nad dyrektywą.

Przedstawiciele Instytutu brali udział w posiedzeniu Sejmowej Komisji do spraw Unii Europejskiej, gdzie zaproponowali treść dezyderatu, przyjętego ostatecznie 4 grudnia 2014 r. Wzywa on rząd do ponownego rozpatrzenia stanowiska Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie projektu dyrektywy.

Analogiczne rozwiązania do zaproponowanych w projekcie, próbowali dwukrotnie procedować przedstawiciele „Twojego Ruchu" (druki sejmowe nr 1051 i 1948). Pierwszy z nich spotkał się z masowym protestem (m.in. 140 000 pisemnych podpisów złożonych Marszałkowi Sejmu), co doprowadziło do zaprzestania prac. W przypadku drugiego -  Instytut Ordo Iuris w trakcie prac legislacyjnych wskazywał na wady formalne i merytoryczne zaproponowanych regulacji.  W tym samym czasie niepowodzeniem zakończyły się prace nad tego typu rozwiązaniami w Austrii.

23 maja 2016 przedstawiciele Instytutu Ordo Iuris brali także udział w spotkaniu organizacji pozarządowych z Pełnomocnikiem rządu ds. równego traktowania Wojciechem Kaczmarczykiem. Spotkanie dotyczyło funkcjonowania w Polsce przepisów dotyczących równego traktowania, podczas którego analitycy Instytutu przestrzegali przedniebezpieczeństwami związanymi z nowelizacją ustawy „antydyskryminacyjnej", która byłaby konieczna w przypadku przyjęcia tzw. piątej dyrektywy równościowej.

Na początku lipca br. rząd przyjął nowe stanowisko, w którym negatywnie odnosi się do projektu dyrektywy. W stanowisku podkreśla się wątpliwości, co do zgodności projektowanych przepisów z zasadą pomocniczości (art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej) oraz Konstytucją RP. Rząd zwraca także uwagę na zagrożenie ograniczenia wolności gospodarczej oraz błędy legislacyjne polegające na użyciu zbyt szerokich pojęć, których stosowanie może prowadzić do rozszerzania przepisów dyrektywy oraz przynieść negatywne skutki społeczne i ekonomiczne.

Stanowisko rządu zostało przyjęte przez Komisję ds. Unii Europejskiej w dniu 5 września 2016 r. W trakcie posiedzenia Wojciech Kaczmarczyk, Pełnomocnik rządu ds. równego traktowania, przywoływał argumenty przedstawione przez rząd w stanowisku oraz wypracowane w trakcie majowego spotkania z organizacjami pozarządowymi, w tym z Ordo Iuris.

Instytut Ordo Iuris