"Systematyczne udzielanie zamówień publicznych w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa z wyłączeniem stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych (…) jest niezgodne z prawem UE i naraża Polskę na zarzut uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego" – zauważa MSZ w podpisanym przez wiceministra Rafała Trzaskowskiego piśmie, wystosowanym w grudniu do wicepremiera, ministra obrony Tomasza Siemoniaka.

 Ws. polskich zamówień obronnych toczą się postępowania wyjaśniające

Resort spraw zagranicznych dodaje, że Komisja Europejska prowadzi trzy postępowania wyjaśniające dotyczące polskich zamówień obronnych: przetargu na śmigłowce oraz postępowań w sprawie okrętu patrolowego Ślązak i wozów opancerzonych Rosomak.

MSZ przypomina, że unijne prawo zezwala na szczególny tryb zamówień obronnych, ale pod warunkiem, że stosuje się go w wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach i że każde państwo może podejmować działania, jakie uznaje za konieczne dla ochrony własnego bezpieczeństwa, „z zastrzeżeniem, że środki takie nie mogą negatywnie wpływać na warunki konkurencji na rynku wewnętrznym (…)”.

Polskie praktyki niezgodne z prawem UE?

Pismo Trzaskowskiego zostało skierowane do MON w nawiązaniu do będącego na etapie uzgodnień projektu nowelizacji ustawy o przebudowie sił zbrojnych i ich finansowaniu. MSZ zwróciło uwagę, że konieczność wprowadzenia jednego z przepisów projektu uzasadnia się faktem, iż wyłączenie zamówień dla wojska spod ustawy Prawo zamówień publicznych „dotyczy znacznej części zamawianego uzbrojenia i sprzętu wojskowego”

„Powyższe stwierdzenie jest niepokojące z uwagi na fakt, iż począwszy od lipca 2013 r. Komisja Europejska podnosi wątpliwości dotyczące zgodności polskiej praktyki udzielania zamówień w obronności z prawem UE” – zauważa MSZ.

MON: Stosujemy wewnętrzne regulacje w zgodzie z dyrektywą obronną UE

W odpowiedzi na zastrzeżenia MSZ wiceminister obrony Czesław Mroczek powiedział, że MON czyni odstępstwa od Prawa zamówień publicznych, ale w zgodzie z prawem unijnym, które zostało włączone do polskiego systemu prawnego.

– Realizujemy duże programy modernizacyjne, które przesądzają o uzbrojeniu naszych sił zbrojnych na lata. A ponieważ jesteśmy państwem granicznym NATO, bezproblemowe funkcjonowanie tego sprzętu i uzbrojenia dotyka podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa. W związku z tym zwalniamy się z przepisów Prawa zamówień publicznych, ale to nie znaczy, że nie stosujemy innych regulacji, określających postępowanie w tym zakresie – powiedział Mroczek.

Podkreślił, że MON stosuje w takich przypadkach wewnętrzne regulacje „w zgodzie z dyrektywą obronną UE”. – Większość naszych postępowań to postępowania konkurencyjne. To nie są zamówienia zlecane jednemu podmiotowi – dodał.

Były już tłumaczenia przed Komisją Europejską

Mroczek przypomniał, że z wyłączeniem Prawa zamówień publicznych, a jednocześnie w trybie konkurencyjnym toczy się np. przetarg na 70 śmigłowców dla armii. W tym przypadku na przyszłego dostawcę – o kontrakt ubiegają się trzy konsorcja - MON nakłada obowiązek zbudowania w kraju zdolności do utrzymania tego sprzętu w służbie. Dlatego – wyjaśnił Mroczek – Prawa zamówień publicznych nie można było zastosować.

Wiceminister obrony poinformował też, że MON udzieliło KE wyjaśnień w sprawie przetargu na śmigłowce. – Nie mamy żadnego zarzutu, że nie stosujemy przepisów europejskich. Właśnie stosujemy. Do polskiego Prawa zamówień publicznych mamy wprowadzone regulacje wynikające z tzw. dyrektywy obronnej. Wszystko, co robimy, robimy na gruncie już implementowanych do naszego porządku prawnego przepisów europejskich – zaznaczył.

Przypomniał, że państwa członkowskie UE uznały, iż zamówienia związane z obroną i bezpieczeństwem państwa muszą być wyłączone z regulacji ogólnoeuropejskich i prawo do tego wynika nie z dyrektyw, lecz jest zapisane w jednym z postanowień samego traktatu o funkcjonowaniu UE.

 – Bezpieczeństwo jest sprawą najważniejszą każdego państwa i w tym zakresie państwa pozostawiają sobie pewną swobodę. W ramach dyrektywy europejskiej ustalono pewien kanon postępowania, i my się w nim jak najbardziej mieścimy – zapewnił.

 Wyłączenie prawa zamówień publicznych

Jak poinformował Inspektorat uzbrojenia MON, w 2013 r. prowadzono 99 postępowań z wyłączeniem Prawa zamówień publicznych. W ubiegłym roku było ich 77. Postępowań w trybie Prawa zamówień publicznych było w ubiegłym roku 63 – o cztery więcej niż rok wcześniej.

Zamówień dla MON mogą udzielać także jednostki podległe Inspektoratowi Wsparcia Sił Zbrojnych: Regionalne Bazy Logistyczne, Wojskowe Oddziały Gospodarcze, Rejonowe Zarządy Infrastruktury oraz - w ograniczonym zakresie - Brygady Logistyczne IWSZ, odpowiedzialny za zaopatrzenie i logistykę, nie dysponuje jednak zbiorczych danych o licznie takich przetargów.