Kolejny ważny etap prac nad Konstytucją dla Nauki za nami. Rada Ministrów przyjęła dziś reformę szkolnictwa wyższego. MNiSW pracowało nad projektem dwa lata, angażując w proces tworzenia ustawy jak najwięcej środowisk akademickich.
Ze względu na to, że podczas intensywnych konsultacji twórcy reformy uwzględniali spływające do ministerstwa uwagi, Konstytucja dla Nauki doczekała się licznych głosów poparcia. Wejścia w życie ustawy oczekują studenci i doktoranci (Parlament Studentów RP, Niezależne Zrzeszenie Studentów, Krajowa Reprezentacja Doktorantów), a także uczelnie akademickie i zawodowe (Sieć Małych i Średnich Publicznych Uczelni Akademickich, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Konferencja Rektorów Publicznych Szkół Zawodowych). Głosy poparcia dla kierunku zmian płyną również od przedsiębiorców (Związek Przedsiębiorców i Pracodawców), a także organizacji pozarządowych (Młodzi dla Polski, Stowarzyszenie Koliber, Fundacja dla Rzeczypospolitej i Stowarzyszenie Studenci dla Rzeczypospolitej). Ustawa ma wejść w życie 1 października 2018 roku.
– Nadrzędnym zadaniem reformy jest uwolnienie potencjału polskiej nauki i podniesienie jakości kształcenia studentów i doktorantów. Priorytetem jest także zrównoważony rozwój – Konstytucja dla Nauki ma pobudzać do zmian zarówno mniejsze, jak i większe ośrodki akademickie. Nie dojdzie do tego jednak bez zwiększenia finansowania – informuje ministerstwo.
Rządowy projekt przewiduje, że uczelnie publiczne otrzymają dodatkowo 3 mld zł w obligacjach skarbu państwa, które trafią do uczelni w całej Polsce. Będzie to znaczący zastrzyk finansowy, które uczelnie przeznaczą na inwestycje.
Przyszłoroczny budżet przeznaczony na szkolnictwo wyższe zostanie ponadto zwiększony o 700 mln złotych. Osiągnięcie poziomu finansowania nauki do poziomu 1,8 proc. PKB będzie wydłużone w czasie. Zmieniono również sposób planowania wydatków na naukę i szkolnictwo wyższe w budżecie państwa. Po wejściu w życie ustawy środki finansowe będą waloryzowane co roku w całości, a uwzględnienie nowych reguł waloryzacyjnych spowoduje, że w dziesięcioletniej perspektywie środki w systemie nauki i szkolnictwa wyższego wzrosną o 47,5 mld zł w stosunku do 2018 roku.
Konstytucja dla Nauki całkowicie przebudowuje model kształcenia doktorantów w Polsce. Propozycja zaprezentowana we wrześniu minionego roku spotkała się z dużym zainteresowaniem i poparciem środowiska, które dostrzega problemy obecnego systemu. Mimo dynamicznego wzrostu liczby doktorantów po 2008 r. w znikomym stopniu zmieniła się liczba nadawanych stopni doktora, która zatrzymała się na poziomie 6 tys. rocznie. Konstytucja dla Nauki wprowadza szkoły doktorskie, które zastąpią studia doktoranckie i nie będą oferowały niestacjonarnego trybu studiowania. Kluczowe jest jednak zapewnienie znaczącego wsparcia przyszłych doktorantów. Każdy z nich otrzyma stypendium. Ustawa wprowadza urlopy rodzicielskie (macierzyńskie i ojcowskie) dla doktorantów udzielane na zasadach identycznych jak w przypadku osób zatrudnionych na umowę o pracę. To ostatnie rozwiązanie jest wynikiem konsultacji społecznych.
Rządowy projekt zakłada znaczne podwyższenie jakości dyplomów. Po pierwsze przez postawienie na wybitnych dydaktyków – to oni bowiem odgrywają kluczową rolę w kształceniu studentów. Po drugie przez ułatwienie tworzenia studiów interdyscyplinarnych. Reforma otworzy nowe możliwości polskim uczelniom. Będą one miały większą autonomię w budowaniu interdyscyplinarnego modelu kształcenia dopasowanego do potrzeb i oczekiwań studentów oraz rynku pracy.
