Projekt nowelizacji ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci został we wtorek przekazany do konsultacji społecznych i opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

Zgodnie z zapowiedziami rządu, projekt przewiduje, że prawo do świadczenia 500 plus będą miały wszystkie dzieci i nastolatkowie do 18. roku życia, również jedynacy bez względu na dochody rodziny. Obecnie świadczenie jest przyznawane na drugie i kolejne dziecko. Na pierwsze jest wypłacane tylko po spełnieniu kryteriów dochodowych - 800 zł netto miesięcznie na osobę w rodzinie lub 1200 zł netto w rodzinie, której członkiem jest dziecko z niepełnosprawnością.

Projekt przewiduje także, że prawo do świadczenia z programu "Rodzina 500 plus" w postaci dodatku będą miały dzieci umieszczone w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Dodatek ten będzie przyznawany na wniosek dyrektora placówki po złożeniu do powiatowego centrum pomocy rodzinie. Autorzy projektu wskazują, że dodatek ten powinien być przeznaczany na specjalne potrzeby dzieci, w szczególności na rozwój zainteresowań wychowanków placówki oraz na zwiększanie ich szans edukacyjnych i rozwojowych.

W projekcie zaproponowano też wprowadzenie szczególnego, trzymiesiecznego terminu, liczonego od dnia urodzenia dziecka, na złożenie wniosku o świadczenie wychowawcze na nowo narodzone dziecko. Złożenie wniosku w tym terminie będzie skutkowało przyznaniem świadczenia z wyrównaniem od dnia narodzin dziecka (obecnie świadczenie na nowo narodzone dziecko przysługuje co do zasady od miesiąca złożenia wniosku).

Autorzy projektu zaproponowali też wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na przyznaniu - z zachowaniem ciągłości - świadczenia wychowawczego drugiemu z rodziców dziecka w przypadku śmierci rodzica, któremu świadczenie zostało przyznane na dany okres lub śmierci rodzica który złożył wniosek o świadczenie, ale zmarł przed jego rozpatrzeniem.

Zmieniony ma być także okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego. Począwszy od 2021 r., okres świadczeniowy na który przyznawane będzie corocznie świadczenie wychowawcze, będzie rozpoczynał się 1 czerwca i potrwa do 31 maja następnego roku (obecnie okres ten trwa od 1 października do 30 września następnego roku).

W 2019 r. wnioski o świadczenie na okres od 1 lipca 2019 r. będzie można składać od 1 sierpnia, zaś drogą elektroniczną od 1 lipca. Złożenie wniosku do końca września gwarantuje przyznanie świadczenia z wyrównaniem od 1 lipca br.

Projekt przewiduje też wprowadzenie przepisów regulujących sposób postępowania w przypadku zmiany miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie lub je otrzymującej, a także likwidację obowiązku rozstrzygania o przyznaniu świadczenia wychowawczego w drodze decyzji administracyjnej na rzecz prostszego rozwiązania polegającego na wydawaniu informacji o przyznaniu świadczenia.

Autorzy projektu zaproponowali też zmianę wysokości kosztów obsługi świadczeń wychowawczych. MRPiPS wskazuje m.in., że w związku z rezygnacją z kryterium dochodowego pracownicy gminni nie będą obciążeni koniecznością ustalania dochodów rodziny ubiegającej się o przyznanie świadczenia.

Zaproponowano ustalenie kosztów obsługi gmin na poziomie 0,85 proc. otrzymanej dotacji celowej z budżetu państwa na realizację świadczenia wychowawczego (obecnie koszty obsługi programu "Rodzina 500 plus" wynoszą 1,5 proc. otrzymanej dotacji na realizację świadczenia). Pomimo zmniejszenia wskaźnika procentowego gminy otrzymają w sumie ok. 20 mln zł rocznie więcej na realizację świadczenia (w związku ze zwiększeniem liczby uprawnionych).

Jednocześnie zaproponowano, by w 2019 r. koszty realizacji ustawy przez gminy były ustalone na wyższym niż docelowy poziomie - ok. 412 mln zł (na co składać się będzie 1,5 proc. otrzymanej dotacji celowej z budżetu państwa na realizację świadczenia wychowawczego od 1 stycznia do 30 czerwca oraz 1,2 proc. dotacji na okres od 1 lipca do 31 grudnia br.

Program "Rodzina 500 plus" wszedł w życie 1 kwietnia 2016 r. "To pierwszy od transformacji ustrojowej program, który tak wyraźnie akcentuje konieczność inwestycji w rodzinę, który stanowi jej realne wsparcie. Program przyczynił się do znacznej poprawy sytuacji materialnej rodzin, wzmocnił je i nadał należny priorytet. To również program, w którym rząd daje wyraz zaufania do rodzin, poszanowania ich autonomii - to właśnie rodziny decydują na co przeznaczyć świadczenie" - wskazało MRPiPS.

Ministerstwo zwróciło uwagę, że łączne wydatki budżetu państwa na rzecz rodzin wzrosły z 1,78 proc. PKB w 2015 r. do 3,11 proc. PKB w 2017. W tym samym okresie współczynnik dzietności wzrósł z 1,29 w 2015 r. do 1,45 w 2017 r. "Warto zauważyć, że w Polsce od wielu lat spada liczba kobiet w wieku 15-49 lat i w tym kontekście wzrost liczby urodzeń i współczynnika dzietności w latach 2016-2017 jest bardzo dobrą wiadomością" - wskazuje MRPiPS.

Ponadto - jak zaznaczono w uzasadnieniu - w latach 2015-2017 ubóstwo skrajne dzieci obniżyło się o niemal połowę, z poziomu 9 proc. do 4,7 proc. Wśród rodzin wielodzietnych ubóstwo zmniejszyło się z 12,2 proc. do 6,4 proc., zaś wśród samotnych rodziców o ponad połowę z 6,5 proc. do 2,5 proc. Zwrócono uwagę, że wzrost dochodów polskich rodzin ma również związek ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Od momentu uruchomienia na program "Rodzina 500 plus" przeznaczono prawie 68 mld zł (stan na luty 2019 r.). Obecnie z programu korzysta ponad 3,6 mln dzieci (52 proc. wszystkich dzieci do 18 lat).

Centrum Prasowe PAP