Sąd Najwyższy prowadzi postępowanie dotyczące odtworzenia akt „procesu brzeskiego”, w którym skazano przywódców przedwojennego Centrolewu. Pochylenie się przez sąd nad sprawą jest efektem działań zainicjowanych przez byłego Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara.

Poprzedni RPO wniósł o przeprowadzenie postępowania kasacyjnego na korzyść skazanych w procesie brzeskim, którego celem jest ich uniewinnienie. O podjęcie takich działań apelowało do Rzecznika Praw Obywatelskich w 2019 roku Polskie Stronnictwo Ludowe.

Sąd Najwyższy po 88 latach ponownie zajmie się ponownie sprawą procesu brzeskiego z 1933 r. Interpelacje o ponowne rozpatrzenie składali od 2005 r. posłowie PSL i SLD. Poparcie dla tej sprawy było jednym z warunków PSL, dzięki któremu w lipcu 2021 r. senatorowie PSL-u poparli kandydaturę Karola Nawrockiego na stanowisko nowego Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej

Poniżej pełna treść komunikatu Sądu Najwyższego.

​OGŁOSZENIE („Proces brzeski”)

W Sądzie Najwyższym w Warszawie, pod sygn. II KO 80/20, toczy się postępowanie w przedmiocie odtworzenia zaginionych lub zniszczonych akt Sądu Najwyższego w zakresie postępowań kasacyjnych sprzed 1939 roku. Prowadzone były one przed Sądem Najwyższym w tzw. sprawie brzeskiej (wyroki SN z 9 V 1933 r., sygn. I K 198/33 i z 5 X 1933 r., sygn. I K 639/33).
Sąd Najwyższy wzywa wszystkich żyjących spadkobierców oraz członków rodzin osób skazanych w procesie brzeskim:

Kazimierza Bagińskiego, Norberta Barlickiego, Adama Ciołkosza, Stanisława Dubois, Władysława Kiernika, Hermana Libermana, Mieczysława Mastka, Adam Pragiera, Józefa Putka i Wincentego Witosa,

a także wszelkie inne osoby, które są w posiadaniu dokumentów dotyczących ww. postępowań kasacyjnych (np. kopii lub odpisów kasacji, orzeczeń, protokołów sądowych itp.), o przekazanie oryginałów bądź kopii w/w dokumentów na adres Sekretariatu Izby Karnej Sądu Najwyższego, Plac Krasińskich 2/4/6, 00-951 Warszawa lub adres mailowy: [email protected], z powołaniem się na sygn. sprawy II KO 80/20, w terminie miesiąca od dnia ukazania się niniejszego ogłoszenia.

Proces brzeski rozpoczął się 26 października 1931 r. przed Sądem Okręgowym w Warszawie. W czasie jego trwania odbyło się ponad 50 rozpraw. 13 stycznia 1932 r. zapadły wyroki. Dubois, Ciołkosz, Mastek, Pragier i Putek skazani zostali na trzy lata więzienia, Lieberman, Barlicki i Kiernik na dwa i pół roku, Bagiński na dwa lata, a Witos na półtora roku. Sawickiego uniewinniono.