Federacja Rosyjska została wezwana przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy do bezzwłocznego zwrotu władzom polskim wraku samolotu państwowego Tu-154M przetrzymywanego niezgodnie z prawem międzynarodowym. Powinno to nastąpić w konsultacji z polskimi ekspertami i w sposób, który zapobiegnie dalszemu pogarszaniu się jego stanu jako środkowi dowodowemu.
W przyjętej w dniu 12 października 2018 r. bez głosów sprzeciwu rezolucji, Zgromadzenie Parlamentarne RE wezwało organy ścigania obu państw do pełnej współpracy przy ustalaniu ewentualnej odpowiedzialności karnej, w tym do szybkiego udostępniania wszelkich dowodów na wniosek drugiej strony.
Rezolucja wskazuje, że zwrot wraku powinien nastąpić przy zachowaniu bliskiej współpracy z polskimi ekspertami i w sposób, który zapobiegnie dalszej degradacji materiałów dowodowych w prowadzonym śledztwie. Rosja została także wezwana by do czasu zwrotu, wrak został zabezpieczony w sposób uzgodniony z polskimi ekspertami. Zgodnie z przyjętą rezolucją, przedłużające się przetrzymywanie wraku Tu-154M na terytorium Federacji Rosyjskiej jest pozbawione podstaw prawnych oraz nie znajduje racjonalnego i praktycznego uzasadnienia.
Zgodnie z przyjętą rezolucją, Rosja powinna powstrzymać się od jakichkolwiek dalszych działań, które mogłyby być postrzegane jako bezczeszczenie miejsca katastrofy, mającego dla wielu Polaków duże znaczenie emocjonalne. Rezolucja przypomina, iż w katastrofie pod Smoleńskiem zginęły najważniejsze osoby w Państwie Polskim, które udawały się do Katynia, na miejsce obchodów rocznicy masakry polskich patriotów przez tajną policję Stalina.
W swoim stanowisku, Zgromadzenie Parlamentarne odrzuciło wysuwany przez Rosję argument, że zwrot wraku samolotu nie jest możliwy, gdyż musi on pozostać na terytorium Federacji Rosyjskiej, dopóki właściwe organy tego państwa nie zakończą śledztwa w sprawie katastrofy. Prowadzone przez władze rosyjskie postępowanie karne nie może usprawiedliwiać przetrzymywania wraku samolotu należącego do Rzeczypospolitej Polskiej, a sam fakt przetrzymywania wraku przez tak długi okres uznano za nadużycie.
Zgromadzenie Parlamentarne wezwało także Polskę i Rosję do pełnej współpracy w ustaleniu ewentualnej odpowiedzialności karnej dotyczącej katastrofy, w tym poprzez niezwłoczne udostępnienie drugiej stronie wszelkich materiałów dowodowych. W celu sprawnego monitorowania implementacji przyjętej rezolucji, wezwano Rosję i Polskę do poddania się procedurze mediacji. Ponadto w ciągu 12 miesięcy powinien zostać przedłożony Zgromadzeniu raport z wykonania rezolucji.
W toku debaty na forum ZPRE, wszyscy parlamentarzyści podkreślali potrzebę niezwłocznego zwrotu wraku samolotu, tzw. czarnych skrzynek i innych materialnych szczątków z miejsca katastrofy . Pos. A. Mularczyk wskazał, że „przetrzymywanie wraku stanowi jawne pogwałcenie zasad prawa międzynarodowego”. Z kolei pos. A. Gattolin (FR) wskazał, że „przetrzymywanie wraku jest nadużyciem prawa i jest otwartą raną w polskim społeczeństwie. Katastrofa nie może być wykorzystywana do celów politycznych”. W. Ariev (Ukraina) – wskazał, iż „debata w ZPRE powinna pobudzić dyskusję także na innych forach międzynarodowych”.
Przyjęcie rezolucji przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy stanowi jednoznaczny sygnał dla strony rosyjskiej o krytycznym stanowisku społeczności międzynarodowej wobec bezprawnego i przedłużającego się przetrzymywania polskiej własności. Liczymy, że skłoni to stronę rosyjską do podjęcia rzeczywistych działań na rzecz niezwłocznego zwrotu wraku polskiego samolotu.
