Święta Góra Grabarka, zwana prawosławną Częstochową czy polską górą Atos, jest dla mnie najważniejszym kresowym sanktuarium. Na odpust w dniu prawosławnego święta Przemienienia Pańskiego, zwanego popularnie świętem Spasa, ściągają pielgrzymki z całej Polski i z zagranicy. Oczywiście są to głównie prawosławni ale też wielu katolików, zarówno obrządku wschodniego jak i zachodniego, co roku przyjeżdża w to miejsce. 

Kult Grabarki jako miejsca świętego, związany jest z epidemią cholery, która miała miejsce w Siemiatyczach w roku 1710 i objawieniem, do którego przyznał się pewien człowiek. Powiedział on unickiemu księdzu, że we śnie miał objawienie, że każdy, kto weźmie udział w procesji z krzyżem wotywnym na górę Grabarkę i napije się tam wody ze strumyka, na pewno nie zachoruje na cholerę. Tak też uczynili. Ponoć nikt z uczestników tamtej procesji nie zachorował.

Wieść o cudzie na Grabarce szybko się rozeszła. Wielu ludzi przybywało tu, prosząc Chrystusa o łaski. W 1717 grekokatolicki metropolita oficjalnie ustanowił tam sanktuarium. W 1789 r. papież Pius VI ustanowił 15-letni odpust dla nawiedzających sanktuarium. Pod zaborem rosyjskim, po skasowaniu przez cara Unii Brzeskiej, sanktuarium zostało przejęte przez prawosławnych.

Święta Góra Grabarka, taka jaką jest znana obecnie, ukształtowała się po roku 1947, kiedy powstał tam klasztor żeński pod wezwaniem św. Marty i Marii. Oprócz budynku klasztornego wybudowano dwa Domy Pielgrzyma a na terenie sanktuarium znajdują się trzy cerkwie. Spora część Grabarki pokryta jest mnóstwem krzyży wotywnych, które zostawiają tu pielgrzymi. U stóp świętej góry płynie strumyk, w którym można obmyć chore miejsca i studzienka, z której można napić się wody, mającej cudowne właściwości.

Uroczystości, związane ze świętem Spasa, zaczynają się już 18 sierpnia wieczorem. Już wtedy rozpoczynają się modły i trwają przez całą  noc. Zjeżdżają tam prawosławni z całej Polski i innych krajów. Przybywają też katolicy różnych obrządków i ludzie poszukujący. Pod samą górą rozstawiają się stoiska z dewocjonaliami i literaturą religijną. Trochę dalej jest i coś dla ciała - największy jarmark odpustowy jaki kiedykolwiek widziałem.

Podczas święta Spasa cały region żyje Grabarką. Niektórzy wyruszają tam na piechotę, inni samochodami i rowerami a inni są tam myślami. Znam też katolików i to nie stąd, którzy zakochali się w Grabarce i przyjeżdżają tam co roku. Ja byłem dwa razy na grabarkowym odpuście na Spasa i bardzo mi się tam podobało, choć generalnie nie lubię tłumów. Grabarkę też wolę nawiedzać wtedy, kiedy jest tam spokojnie, poza sezonem, najlepiej pod wieczór.