Nazwa święta pochodzi od łacińskiego słowa "vigilia" oznaczającego "czuwanie"', "straż". Łączy się z uroczystą wieczerzą - wigilią, która rozpoczyna się, gdy na niebie zabłyśnie pierwsza gwiazda.

Jest to symboliczne nawiązanie do gwiazdy zwiastującej narodziny Jezusa, którą według Biblii ujrzeli Trzej Królowie. Idąc za nią dotarli do Betlejem, gdzie przyszedł na świat Jezus Chrystus.

Kulminacyjnym momentem wieczerzy wigilijnej jest łamanie się opłatkiem, na znak pojednania i przebaczenia. Towarzyszą mu życzenia składane wzajemnie przez uczestników tej uroczystej kolacji.

Według polskiej tradycji, przy stole pozostaje jedno wolne miejsce dla niezapowiedzianego gościa. Pod białym obrusem kładzie się siano, które symbolizuje ubóstwo, w jakim narodził się Chrystus.

Tradycyjna wigilia składa się z dwunastu potraw z płodów ziemi. Zgodnie ze zwyczajem, należy skosztować każdej z nich. Do najbardziej typowych należą: barszcz z uszkami, ryby przyrządzane na różne sposoby, kapusta z grzybami, pierogi z kapustą, kluski z makiem, cukrem i miodem, makiełki, kompot z suszonych owoców, czy z tradycji wschodniej - kulebiak, gołąbki i kutia. Na Śląsku potrawami wigilijnymi są moczka oraz makówki.

Reklama

W Polsce tradycją jest też podawanie postnych potraw na Wigilię, choć nie ma takiego nakazu. Post wigilijny to zwyczaj dość powszechnie przestrzegany, mimo że w wielu wyznaniach chrześcijańskich nie obowiązuje. W Kościele katolickim został zniesiony w 1983 roku. Episkopat Polski podtrzymał post wigilijny specjalnym dokumentem do 2003 roku, a obecnie zaleca go ze względu na rodzimą tradycję. Jeśli Wigilia przypada w piątek, wówczas post jest konieczny.

Prezenty i wspólne kolędowanie

Ważnym zwyczajem Wigilii jest śpiewanie kolęd i pastorałek, a także ustawienie szopki, obrazującej miejsce narodzin Jezusa. W szopce, czy żłóbku, położonym w pobliżu choinki, znajdują się postaci Świętej Rodziny, pasterzy i Trzech Króli. Elementami szopki mogą też być figurki zwierząt, które według przekazu biblijnego znalazły się w Betlejem - wół, osioł, owce.

Z kolei pod choinkę trafiają prezenty, które przynosi Święty Mikołaj, gwiazdka albo aniołek, w zależności od tradycji regionalnych.

O północy wierni udają się na pasterkę, czyli pierwszą mszę Bożego Narodzenia. Upamiętnia ona oczekiwanie i modlitwę pasterzy zmierzających do Betlejem. W Polsce jest jedną z najważniejszych świątecznych tradycji.