Podczas piątkowej konferencji prasowej w Katowicach przewodniczący PO nawiązał do wynegocjowanego w ubiegłym tygodniu porozumienia Parlamentu Europejskiego i niemieckiej prezydencji ws. mechanizmu powiązania dostępu do środków unijnych z tzw. praworządnością, a także do reakcji szefa polskiego rządu w tej sprawie. W liście skierowanym do szefów instytucji UE dotyczącym budżetu wspólnoty premier Mateusz Morawiecki oświadczył, że Polska podtrzymuje swoje stanowisko i nie może się zgodzić na uznaniowość mechanizmu dotyczącego zasad przestrzegania praworządności.

- To, co robi Mateusz Morawiecki, zakrawa na czyste szaleństwo. Groźba weta wobec budżetu unijnego, dobrego budżetu dla Polski, groźba weta wobec funduszu odbudowy, czyli miliardów euro na walkę z koronawirusem, ze skutkami kryzysu gospodarczego, to jest z jednej strony szaleństwo, ale z drugiej – mówię to z pełna odpowiedzialnością – działanie wbrew polskiej racji stanu – powiedział Borys Budka.

Podkreślił, że w obecnej sytuacji Polska i Europa potrzebują solidarności, wspólnych działań związanych z walką z koronawirusem i skutkami pandemii.

- Zamiast tego Morawiecki, (Jarosław) Kaczyński usiłują wewnętrzne pisowskie spory przenieść na grunt międzynarodowy, do Unii Europejskiej. Na to nigdy nie może być zgody, aby partia rządząca na skutek wewnętrznych napięć i nieporozumień stawiała na szali interes Rzeczypospolitej, interes Polek i Polaków. Temu mówimy wyraźne: nie – zadeklarował lider PO.

- Dlatego na najbliższym posiedzeniu Sejmu będziemy domagali się, aby Sejm RP podjął uchwałę zobowiązującą rząd do niezwłocznego zawarcia porozumienia budżetowego oraz porozumienia dotyczącego funduszu odbudowy. Ten bardzo dobry budżet dla Polski to szansa na szybszą walkę ze skutkami kryzysu gospodarczego, to szansa na dalszy rozwój Polski – przekonywał Budka.

- Ale przede wszystkim, groźba weta budżetu to realna groźba wyjścia Polski z Unii Europejskiej” – dodał. „Kiedyś mówiliście państwo: nie straszcie Kaczyńskim, nie straszcie PiS-em. Dzisiaj na naszych oczach może dojść do wyprowadzenia Polski z Unii Europejskiej – i to w imię partykularnych interesów partii rządzącej targanej konfliktami wewnętrznymi, wielką niekompetencją – ocenił.

- Nie może być tak, że za takimi decyzjami stoją tak niekompetentni ludzie. Panie premierze,niech pan się opamięta, niech pan nie słucha tych doradców, niech pan nie słucha szalonych umysłów Ziobry i Kaczyńskiego, tylko niech pan wypełni rolę, którą pan ma – działanie zgodne z interesem Polski – zaapelował Budka.

Lider PO przypomniał, że jedynym w ostatnich negocjacjach Polakiem wśród negocjatorów unijnego budżetu z ramienia PE był obecny na tej samej konferencji prasowej europoseł Jan Olbrycht. Olbrycht uściślił w piątek m.in., że na gruncie obecnych ustaleń Polska – o ile spełni wszystkie warunki - mogłaby w sumie uzyskać ok. 150, być może blisko 160 mld euro (ok. 120 mld euro z budżetu i ok. 32 mld euro pożyczek z funduszu odbudowy).

- Do tego dodajmy udział Polski w różnych programach centralnych Unii Europejskiej, dotyczących np. programu zdrowotnego UE, programu ochrony granic, programu badań naukowych, środków dla organizacji pozarządowych czy dla świata kultury – zaznaczył Olbrycht.

- W tej chwili zakończyliśmy przygotowanie dwóch głosowań. Po pierwsze Parlament zgodził się z Radą (UE – PAP) co do tekstu łączącego praworządność z finansami. Rada się zgodziła, poprzez swojego przedstawiciela – dzisiaj to prezydencja niemiecka – i czekamy na przegłosowanie na Radzie kwalifikowaną większością głosów oraz w PE zwykłą większością – wskazał europoseł PO.

- Drugi akt, który musi być zrobiony, to przegłosowanie funduszy, jeżeli chodzi o budżet siedmioletni. Ta procedura wymaga po pierwsze przesłania przez Radę tekstu tego rozporządzenia, PE to zaakceptuje, po czym ostatecznie musi to zatwierdzić Rada jednomyślnie – wyjaśnił.

- Trzeci akt, na który czekamy i który jest w rękach całkowicie Rady, a potem parlamentów narodowych i niektórych krajowych w państwach federalnych, to decyzja o podniesieniu poziomu dochodów własnych, która ułatwi stworzenie funduszu odbudowy. To jest decyzja, który musi zapaść w Radzie jednomyślnie; ona uruchomi proces ratyfikacji - i wszystkie parlamenty muszą też ją zatwierdzić – dodał Olbrycht.

- Zagrożenie prezentowane przez rząd węgierski i polski dotyczy dwóch spraw: po pierwsze ew. zablokowania budżetu siedmioletniego i ew. zablokowania całego procesu ratyfikacji funduszu. Grozi to tym, że po prostu budżetu nie będzie – stwierdził europoseł.

Przyznał, że w takiej sytuacji istnieje teoretyczna traktatowa możliwość przeniesienia tzw. pułapów finansowych z poprzedniego roku na następny. Warunkiem jest jednak przygotowanie podstawy prawnej w postaci przedłużenia rozporządzeń, co jest czasochłonne i – aby było możliwe – należałoby rozpocząć dwa-trzy miesiące temu.

W tej sytuacji pozostaje jedynie prowizorium budżetowe, które realnie daje wyłącznie gwarancję wypłaty rolnikom dopłat bezpośrednich, na poziomie z poprzedniego roku.

- W związku z czym nie ma żadnej możliwości nowych projektów, żadnego przygotowania następnych działań, nie ma również funduszu odbudowy, nie ma też pieniędzy na Fundusz Sprawiedliwej Transformacji – wskazał.

- Innymi słowy, mówienie o tym, że zablokowanie (nowego budżetu – PAP) da i tak możliwości finansowe, jest zupełnie nieuzasadnione – skonkludował Jan Olbrycht.