Polska 8 marca – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 08-03-2024, 08:30
Artykuł
facebook.com

Tego dnia dekret Rady Ministrów „o majątkach opuszczonych i poniemieckich”; za odmowę wydrukowania nekrologu Józefa Stalina, władze zawiesiły wydawanie „Tygodnika Powszechnego”; odbył się ingres arcybiskupi Karola Wojtyły; Marzec '68: wiec przeciwko zdjęciu spektaklu „Dziadów” - brutalnie stłumiony przez milicję; Sejm kontraktowy uchwalił ustawę o samorządzie terytorialnym. Urodzili się m. in. Jan Potocki, Kazimierz Brodziński, Jan Tyssowski, Ignacy Łukasiewicz, Jan Szczepkowski, Witold Budryk, Hanna Skarżanka, Józef Ozga-Michalski, Janusz Zakrzeński, Maciej Łukasiewicz, Waldemar Łysiak, Maciej Kuroń. Zmarli natomiast: Wincenty Kadłubek, Irena Solska, Jerzy Braun, Andrzej Brycht, Teresa Ciepły oraz Zbigniew Religa.

1223 - W Jędrzejowie zmarł Wincenty Kadłubek, kronikarz, biskup krakowski; autor spisanej po łacinie „Kroniki polskiej”, obejmującej okres od czasów pradawnych do 1202 roku; beatyfikowany w 1764 r.

1297 - Drawsko Pomorskie otrzymało prawa miejskie.

1472 – Poświęcono Bazylikę Katedralną Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie

1761 - W Pikowie na Podolu urodził się Jan Potocki, podróżnik, pisarz, archeolog, historyk, poseł na Sejm Czteroletni; autor m.in. „Rękopisu znalezionego w Saragossie” i „Parad”.

1769 - Konfederacja barska: Rosjanie zdobyli Okopy Świętej Trójcy, twierdzę nad Dniestrem, bronioną przez Kazimierza Pułaskiego.

1791 - W Królówce koło Bochni urodził się Kazimierz Brodziński, poeta, krytyk literacki, historyk literatury filozof, autor m.in. „Wiesława. Sielanki krakowskiej”.

1811 - W Tarnowie urodził się Jan Tyssowski, działacz polityczny, żołnierz Powstania Listopadowego, przywódca powstania krakowskiego w 1846 roku.

1822 - W Zadusznikach koło Tarnowa urodził się Ignacy Łukasiewicz, farmaceuta, pionier przemysłu naftowego w Europie, wynalazca lampy naftowej; część źródeł jako datę jego urodzenia podaje 23 marca 1822 r.

1865 - W Warszawie urodził się Leo Belmont, założyciel Polskiego Towarzystwa Esperantystów, adwokat, obrońca polityczny, publicysta, krytyk literacki, poeta, autor powieści; zmarł w 1941 r. w warszawskim getcie.

1878 - W Stanisławowie urodził się Jan Szczepkowski, rzeźbiarz, malarz, członek Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” i towarzystwa Polska Sztuka Stosowana, autor projektu elewacji Sejmu RP oraz pomników Stanisława Moniuszki i Wojciecha Bogusławskiego na warszawskim Placu Teatralnym.

1890 - W Tarnopolu urodził się Eugeniusz Baziak, arcybiskup lwowski.

1891 - W Białymstoku urodził się Witold Budryk, inżynier, profesor i rektor krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej, członek Polskiej Akademii Nauk, więzień niemieckiego obozu Sachsenhausen.

1899 - W Warszawie urodził się Jan Ciecierski, aktor, reżyser, autor pamiętników, znany m.in. z ról w filmach „Pierwsze dni”, „Aktorzy prowincjonalni”, „Dyrygent” oraz roli Józefa Matysiaka w popularnej powieści radiowej „Matysiakowie”.

1917 - W Mińsku urodziła się Hanna Skarżanka, aktorka, piosenkarka, żołnierz Kedywu Wileńskiego Okręgu AK, znana m.in. z ról w filmach „Młodość Chopina”, „Prawo i pięść”, „Wezwanie”, „Polowanie na muchy”.

1918 - W Warszawie zmarł Tadeusz Korzon, historyk; przedstawiciel tzw. warszawskiej szkoły historycznej.

1919 - We wsi Bieliny w Kieleckiem urodził się Józef Ozga-Michalski, działacz ruchu ludowego, polityk, pisarz, żołnierz Batalionów Chłopskich, działacz Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.

1927 - Rada Ministrów podjęła uchwałę o sprowadzeniu do Polski prochów Juliusza Słowackiego i złożeniu ich na Wawelu.

1927 - We wsi Wrocanka koło Jasła urodził się Stanisław Kania, działacz komunistyczny, członek Biura Politycznego KC PZPR (1975-1981), I sekretarz KC PZPR (1980-1981), członek Rady Państwa (1982-1985).

1936 - W Przededworzu na Kielecczyźnie urodził się Janusz Zakrzeński, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Nad Niemnem”, „Tajemnica Enigmy”, „Polonia Restituta”, a także w serialu „Czarne chmury”; członek Związku Piłsudczyków, wielokrotnie wcielający się w rolę Józefa Piłsudskiego; zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem.

1936 - W Kole urodził się Józef Duriasz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Popioły”, „Lokis. Rękopis profesora Wittembacha” oraz „Soból i panna”.

1939 – W Gdyni otwarto Kinoteatr „Gwiazda”. Najnowocześniejsze kino w Gdyni w owych czasach – posiadało klimatyzację. Po wojnie uruchomiono w jego miejscu kino Bałtyk, później kino Warszawa.

1941 - W Warszawie urodził się Maciej Łukasiewicz, dziennikarz, w latach 2000-2004 redaktor naczelny „Rzeczpospolitej”, w PRL redaktor i wydawca pism podziemnych, twórca wydawnictwa MOST.

1941 - W Berlinie urodziła się Krystyna Konarska, piosenkarka i aktorka, wystąpiła m.in. w filmie Jerzego Stefana Stawińskiego „Pingwin”.

1944 – Niemcy spacyfikowali wieś Jamy pod Ostrowem Lubelskim, mordując 152 jej mieszkańców.

1944 - W Bednarowie koło Stanisławowa oddział UPA dokonał w nocy z 7 na 8 marca masakry 250 Polaków.

1944 - Niemcy w ramach akcji odwetowej za zabicie przez partyzantów niemieckiego żandarma zamordowali 91 lub 96 mieszkańców wsi Jabłoń-Dobki na Podlasiu.

1944 - W Warszawie urodził się Waldemar Łysiak, pisarz, publicysta, autor m.in. książek poświęconych epoce napoleońskiej, a także historii sztuki.

1945 - Armia Czerwona zajęła Kościerzynę, Skarszewy i Słupsk.

1945 - Założono męski klub siatkarski AZS Częstochowa.

1946 - Dekret Rady Ministrów, zatwierdzony przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej, „o majątkach opuszczonych i poniemieckich”, na mocy którego na własność państwa polskiego przeszły wszelkie majątki Rzeszy Niemieckiej i Wolnego Miasta Gdańska oraz ich obywateli.

1947 - We Wrocławiu urodził się Wojciech Bruszewski, reżyser, operator filmowy, fotograf, prekursor sztuki wideo w Polsce.

1947 - W Warszawie stracony został niemiecki zbrodniarz, nazistowski gubernator Warszawy Ludwig Fischer skazany na karę śmierci przez Najwyższy Trybunał Narodowy.

1948 - W Łodzi utworzono Państwową Wyższą Szkołę Filmową, popularną „Filmówkę”.

1953 - W reakcji na odmowę wydrukowania wielkiego nekrologu Józefa Stalina, władze PRL zawiesiły wydawanie „Tygodnika Powszechnego”.

1953 - W Katowicach urodziła się Ewa Ziętek, aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z ról w filmach „Nadzór”, „Party przy świecach”, „Milioner” oraz w serialach „Alternatywy 4” i „Złotopolscy”.

1957 - Edward Gierek został I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach.

1958 - W Skolimowie pod Warszawą zmarła Irena Solska, aktorka teatralna, reżyserka.

1960 - W Warszawie urodził się Maciej Kuroń, dziennikarz, autor programów o tematyce kulinarnej, w czasach PRL działacz opozycji demokratycznej, członek NZS, internowany w stanie wojennym.

1964 - W Katedrze Wawelskiej w Krakowie odbył się ingres arcybiskupi Karola Wojtyły.

1968 - Marzec '68: Na Uniwersytecie Warszawskim odbył się wiec protestacyjny „przeciwko haniebnej decyzji zakazującej wystawienia „Dziadów” w Teatrze Narodowym” oraz relegowaniu z uczelni Adama Michnika i Henryka Szlajfera; w przyjętej rezolucji studenci stwierdzali: „Nie pozwolimy odebrać sobie prawa do obrony demokratycznych i niepodległościowych tradycji Narodu Polskiego. Nie umilkniemy wobec represji”; wiec został brutalnie zaatakowany przez oddziały milicji oraz „aktyw robotniczy”.

1968 - W Crawley (Wlk. Brytania) zmarł Jerzy Braun, wioślarz, trzynastokrotny mistrz Polski, srebrny i brązowy medalista igrzysk olimpijskich w 1932 roku, żołnierz Brygady Strzelców Karpackich, obrońca Tobruku, uczestnik bitwy o Monte Cassino.

1975 - W Katowicach rozpoczęły się VI Halowe Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce.

1981 - W Poznaniu rozpoczął się krajowy zjazd, na którym powołano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”; jego przewodniczącym został Jan Kułaj.

1981 - Powstało Zjednoczenie Patriotyczne „Grunwald”, posiadające zgodę kierownictwa PZPR na używanie haseł nacjonalistycznych, ksenofobicznych i antysemickich; organizacja, na czele której stał reżyser Bogdan Poręba, działała do 1990 r.

1984 – Uwodziciel Jerzy Kalibabka został skazany na 15 lat pozbawienia wolności i ponad milion starych złotych grzywny.

1988 - W 20. rocznicę Marca '68 w Warszawie, Krakowie, Lublinie i Gliwicach odbyły się manifestacje zorganizowane przez NZS, które brutalnie zaatakowała milicja.

1990 - Odrodzenie samorządu terytorialnego: Sejm kontraktowy uchwalił znoszącą rady narodowe zmianę Konstytucji, ustawę o samorządzie terytorialnym oraz ordynację wyborczą do rad gmin.

1991 - Wszedł do służby okręt transportowo-minowy ORP Poznań.

1998 - W Ancaster (Kanada) zmarł Andrzej Brycht, pisarz, autor m.in. „Suchych traw”, „Dancingu w kwaterze Hitlera”, „Raportu z Monachium” i scenariusza do filmu Jerzego Ziarnika „Wycieczka w nieznane”.

2006 - W Bydgoszczy zmarła Teresa Ciepły, lekkoatletka, trzykrotna medalistka olimpijska, dwukrotna mistrzyni Europy, rekordzistka świata i Europy.

2008 - Rozpoczęło działalność Narodowe Archiwum Cyfrowe.

2009 - W Warszawie zmarł prof. Zbigniew Religa, kardiochirurg, twórca oddziału kardiochirurgii w Zabrzu, gdzie w 1985 r. dokonał pierwszego w Polsce udanego przeszczepu serca; w latach 2005-2007 minister zdrowia w rządach Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego.

2014 - W Warszawie zmarła Joanna Szczerbic, aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z ról w filmach „Agnieszka 46”, „Ręce do góry”, „Bariera”, „Jutro Meksyk”.

2015 – Otwarto pierwszy odcinek II linii warszawskiego metra pomiędzy Dworcem Wileńskim a Rondem Daszyńskiego; liczył 6,1 km długości i 7 stacji. Łączy Czyste w dzielnicy Wola na lewym brzegu ze Starą Pragą na prawym brzegu Wisły.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy