Polska 21 marca – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 21-03-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia Mikołaj Kopernik wygłosił traktat o monecie; ukazał się pierwszy numer tygodnika dla kobiet „Przyjaciółka”; w pożarze w kopalni węgla „Barbara-Wyzwolenie” w Chorzowie zginęło 81. górników; Walenty Badylak dokonał aktu samospalenia na Rynku Głównym w Krakowie. Urodzili się m. in. Władysław Przanowski, Bolesław Romanowski, Zygmunt Puławski, Andrzej Bursa, Krzysztof Varga, Piotr Adamczyk. Zmarli natomiast: Zygmunt Puławski, Franciszek Bujak, Jan Marcin Szancer, Stanisław Rembek, Anna Micińska, Henryk Giedroyc, Piotr Pawlukiewicz oraz Adam Zagajewski.

1063 - Zmarła Rycheza Lotaryńska, żona Mieszka II, pierwsza królowa polska; pochowana została w kościele Panny Marii ad Gradus w Kolonii.

1379 – We Fromborku powstał szpital dla trędowatych pod wezwaniem św. Jerzego. Po wygaśnięciu trądu na Warmii szpital zamieniono na przytułek dla ubogich. Rozebrany został w 1826r. podczas budowy szosy do Braniewa. Pamiątką po szpitalu jest Kapliczka św. Jerzego, stojąca naprzeciwko remizy strażackiej.

1522Mikołaj Kopernik na odbywającym się w Grudziądzu Sejmiku Generalnym Prus Królewskich wygłosił traktat o monecie „De aestimatione monetae”, w którym sformułował prawo „gorszy pieniądz wypiera lepszy”.

1633 – Posłowie margrabiego brandenburskiego Jerzego Wilhelma złożyli w jego imieniu hołd lenny nowemu królowi Polski Władysławowi IV Wazie.

1765 – Ukazało się pierwsze wydanie „Monitora”, czołowego czasopisma polskiego oświecenia wyrażającego opinię stronnictwa królewskiego.

1804 - We Francji przyjęto tzw. Kodeks Napoleona - pierwszy nowoczesny kodeks prawa cywilnego; obowiązywał na terenie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.

1809 - Wodzem naczelnym wojsk Księstwa Warszawskiego został książę Józef Poniatowski.

1880 - W Słupcy urodził się Władysław Przanowski, inżynier, pedagog, propagator zastosowania prac ręcznych w nauczaniu szkolnym, twórca i dyrektor Państwowego Instytutu Prac Ręcznych.

1901 - We Lwowie urodził się Jerzy Marr (właśc. Oktawian Zawadzki), aktor teatralny i filmowy, wystąpił m.in. w filmach „Zew morza”, „Tajemnica skrzynki pocztowej”, „Szyb L-23”.

1908 – Założono Chorzowską Spółdzielnię Mieszkaniową.

1910 - W Warklanach na Łotwie urodził się Bolesław Romanowski, komandor, dowódca walczących w II wojnie światowej polskich okrętów podwodnych „Jastrząb” i „Dzik”.

1926 - Złożono klub sportowy Broń Radom.

1928 - W Radomiu urodził się Benedykt Konowalski, kompozytor, dyrygent, pedagog.

1931 - W katastrofie lotniczej w Warszawie zginął Zygmunt Puławski, konstruktor samolotowy, autor projektów myśliwców PZL.P1 i PZL.P6.

1932 - W Krakowie urodził się Andrzej Bursa, poeta, prozaik, dziennikarz, autor m.in. poematu „Luiza” i powieści „Zabicie ciotki”.

1936 – Nad Gdańskiem przeleciały sterowce Graf Zeppelin i Hindenburg.

1936 - Policja brutalnie stłumiła strajk okupacyjny w Polskich Zakładach Gumowych „Semperit” w Krakowie.

1943 - Powstała Krajowa Reprezentacja Polityczna (KRP) - organ reprezentujący w kraju główne siły polityczne Polski Podziemnej. 9 stycznia 1944 r. została przekształcona w Radę Jedności Narodowej.

1945 - Jakub Prawin jako pełnomocnik rządu polskiego przejął w Olsztynie administrację Warmii i Mazur.

1945 – W Gdyni Niemcy wysadzili w powietrze pancernik Schleswig-Holstein.

1945 – Żołnierze LWP dokonali we wsiach Nowy Lubliniec i Stary Lubliniec masakry co najmniej 100 Ukraińców, którzy odmówili wyjazdu do Ukraińskiej SRR.

1948 - W Warszawie ukazał się pierwszy numer tygodnika dla kobiet „Przyjaciółka”. Była to próba nawiązania do przedwojennej „Mojej Przyjaciółki” powstałej w 1934 roku w Żninie. Dwutygodnik ze Żnina był ogólnopolski.

1951 – Założono Akademię Wojskowo-Polityczną w Warszawie (od czerwca 1957r. Wojskowa Akademia Polityczna). Jednym z jej pracowników był kpt. Stefan Michnik, który po wydarzeniach marcowych w 1968 roku, odszedł z WAP. Z kolei 28 lipca 1975r. Szef MON gen. Wojciech Jaruzelski w rozkazie personalnym nr 0141 zdegradował Stefana Michnika do stopnia szeregowca z powodu „braku wartości moralnych”.

1953 - W Krakowie zmarł Franciszek Bujak, badacz polskiej historii gospodarczej, także dziejów wsi; autor monografii „Żmiąca. Wieś powiatu limanowskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne” z 1903 r.

1954 – W pożarze w kopalni węgla kamiennego „Barbara-Wyzwolenie” w Chorzowie zginęło 81. górników.

1955 - Adam Harasiewicz zwyciężył w V Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina.

1957 – Zarejestrowano Polski Związek Brydża Sportowego.

1960 - Premiera filmu Stanisława Różewicza „Miejsce na ziemi”.

1962 - Premiera filmu Tadeusza Chmielewskiego „Dwaj panowie N”.

1968 - W Warszawie urodził się Krzysztof Varga, pisarz, dziennikarz, krytyk literacki; autor książek „Chłopaki nie płaczą”, „Śmiertelność”, „Tequila”, „Nagrobek z lastryko”, „Gulasz z turula”, „Aleja Niepodległości”, „Trociny” i „Czardasz z mangalicą”.

1972 - W Warszawie urodził się Piotr Adamczyk, aktor znany m.in. z ról w filmach „Chopin. Pragnienie miłości”, „Karol. Człowiek, który został papieżem” oraz „Karol. Papież, który pozostał człowiekiem”, „Tajemnica Westerplatte”, „Sztuka kochania, czyli historia Michaliny Wisłockiej”, a także z seriali „Czas honoru” i „Naznaczony”.

1972 - Premiera filmu Brylanty pani Zuzy w reżyserii Pawła Komorowskiego.

1973 - W Warszawie zmarł Jan Marcin Szancer, grafik, scenograf filmowy i teatralny, ilustrator książek, autor scenografii do filmów „Żołnierz królowej Madagaskaru”, „Panienka z okienka”, „Awantura o Basię”.

1976 - Odbyły się wybory do Sejmu i Rad Narodowych.

1979 - Utworzono dzisiejszy Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

1979 – Członkowie Socjalistycznego Związku Studentów Polskich (SZSP) napadli na mieszkanie Jacka Kuronia, gdzie odbywał się wykład Uniwersytetu Latającego.

1980 - Protestując „przeciw zmowie milczenia wokół zbrodni w Katyniu, demo ralizacji młodzieży i zniszczeniu rzemiosła” były żołnierz AK Walenty Badylak dokonał aktu samospalenia na Rynku Głównym w Krakowie.

1985 - W Warszawie zmarł Stanisław Rembek, pisarz, autor m.in. powieści „Wyrok na Franciszka Kłosa” i „W polu”.

1995 - Rozpoczęła działalność Canal+ Polska, pierwsza w kraju płatna stacja telewizyjna.

1996 - 30 tys. młodzieży uczestniczyło w Warszawie w „marszu milczenia” po zabójstwie studenta Wojciecha Króla.

1996 - Premiera filmu Słodko gorzki w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

2001 - W Warszawie zmarła Anna Micińska, historyczka literatury, eseistka, wybitna znawczyni i popularyzatorka twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza.

2003 - W katowickim Spodku odbył się pożegnalny koncert grupy „Paktofonika”.

2003 - II wojna w Zatoce Perskiej: w nocy z 20 na 21 marca dwie sekcje jednostki specjalnej GROM wsparły działania sojuszników w irackim porcie Umm-Kasr, zapobiegając wysadzeniu urządzeń portowych.

2003 - Premiera filmu Show w reżyserii Macieja Ślesickiego.

2010 - W Maisons-Laffitte zmarł Henryk Giedroyc, brat Jerzego Giedroycia, założyciela i redaktora paryskiej „Kultury”; przez blisko pół wieku - od 1952 do 2000 r. - należał do jego najbliższych współpracowników; ostatni dyrektor Instytutu Literackiego w Paryżu (2003-10).

2011 - Andrzej Wajda został odznaczony Orderem Orła Białego przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego.

2020 – W Warszawie zmarł ksiądz Piotr Pawlukiewicz, duszpasterz, kaznodzieja i rekolekcjonista, dziennikarz mediów katolickich, kapelan kaplicy w Sejmie RP i duszpasterz parlamentarzystów.

2021 – W Krakowie zmarł Adam Zagajewski, poeta i eseista, jeden z liderów literackiego pokolenia ’68, działacz opozycji antykomunistycznej. W 1982 r. wyjechał do Paryża, gdzie współpracował z miesięcznikiem „Kultura” i „Zeszytami Literackimi”. Był autorem zbiorów wierszy: „List. Oda do wielości”, „Lotnisko w Amsterdamie”, „Prawdziwe życie” i esejów „Dwa miasta”, „W cudzym pięknie”, „Obrona żarliwości” i „Substancja nieuporządkowana” (2019).



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy