Polska 2 marca – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia odbył się pogrzeb 5. zabitych podczas demonstracji na Placu Zamkowym, który stał się wielką manifestacją patriotyczną; sąd wojskowy skazał na karę śmierci ppłk. Stanisława Kasznicę oraz kpt. Lecha Neymana; w MBP utworzono Biuro Specjalne, zajmujące się tropieniem wrogów we własnych szeregach; rozpoczęła się druga tura rozmów w Magdalence. Urodzili się m. in. Ksawery Wakulski, Stanisław Witkowski, Stefan Korboński, Kazimierz Górski, Kazimierz Piotr Zalewski, Andrzej Korzyński, Krzysztof Majchrzak, Dorota Wellman, Krzysztof Jabłoński, Łukasz Palkowski. Zmarli natomiast: Władysław I Łokietek, Ludwik Waryński, Ernest Malinowski, Wilam Horzyca, Stanisław Taczak, Jarosław Iwaszkiewicz, Dariusz Fikus oraz Zbigniew Jaremko.

1333 - W Krakowie zmarł Władysław I Łokietek, król Polski od 1320 r.

1384 – Podczas zjazdu szlachty w Radomsku podjęto decyzję o powierzeniu tronu polskiego Jadwidze Andegaweńskiej.

1609 - Wojna polsko-szwedzka: Wojska dowodzone przez hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza zdobyły Parnawę w Inflantach.

1616 - Zwycięstwo wojsk polskich pod wodzą Samuela Koreckiego nad siłami mołdawskimi w III bitwie pod Chocimiem.

1843 - W Gostyninie urodził się Ksawery Wakulski, matematyk, inżynier, współpracownik Edwarda Habicha w Peru, naczelny inżynier kraju i dyrektor telegrafów państwowych.

1855 - W Petersburgu zmarł Mikołaj I Romanow, cesarz rosyjski i król polski od 1825 r.

1861 - W Warszawie odbył się pogrzeb pięciu zabitych podczas demonstracji na Placu Zamkowym 27 lutego; uroczystość ta stała się wielką manifestacją patriotyczną Polaków wobec rosyjskiej okupacji na ziemiach polskich.

1864 - Car Rosji Aleksander II ogłosił uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim.

1866 - W Andrychowie urodził się Stanisław Witkowski, filolog klasyczny, mediewista, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

1874 - W stojącym na nadmorskim klifie kościele w Trzęsaczu odbyło się ostatnie nabożeństwo. Do dnia dzisiejszego z podmywanego przez morze kościoła pozostał jedynie fragment ściany południowej.

1889 - W twierdzy Szlisselburg koło Petersburga zmarł Ludwik Waryński, działacz rewolucyjny, założyciel i przywódca I Proletariatu.

1899 - W Limie zmarł Ernest Malinowski, inżynier, ekspert budownictwa kolejowego, projektant Transandyjskiej Linii Kolejowej w Peru, jednej z najwyżej położonych linii kolejowych świata. Projekt przewidywał przebicie 63 tuneli o łącznej długości ponad sześciu kilometrów (tunel „Galera” miał 1177 metrów i był wówczas położony najwyżej na świecie, 4781 metrów n.p.m.) oraz budowę przeszło 30 mostów i wiaduktów. Przy budowie pracowało ponad 10 tysięcy robotników, w tym połowa specjalnie sprowadzonych z Chin. Malinowski zatrudnił też Chilijczyków i Peruwiańczyków, w tym Indian, którzy najlepiej wytrzymywali warunki pracy w rozrzedzonym na wysokości powietrzu.

1901 - W Praszce koło Wielunia urodził się Stefan Korboński, w czasie okupacji niemieckiej kierownik Walki Cywilnej ZWZ-AK, a następnie szef Oporu Społecznego w Kierownictwie Walki Podziemnej; w marcu 1945 r., po aresztowaniu przez NKWD Jana Stanisława Jankowskiego, objął obowiązki Delegata Rządu na Kraj.

1921 - We Lwowie urodził się Kazimierz Górski, piłkarz, trener; w latach 1970-1976 selekcjoner reprezentacji Polski; prowadzona przez niego drużyna narodowa zajęła trzecie miejsce na mistrzostwach świata w RFN w 1974 r., zdobyła złoty medal olimpijski w Monachium (1972) oraz srebrny na igrzyskach w Montrealu (1976); w latach 1991-1995 prezes PZPN.

1927 - W Czechowicach-Dziedzicach urodził się Witold Szalonek, kompozytor, pedagog.

1928 - W Paryżu urodził się Kazimierz Piotr Zalewski, fizyk, żołnierz ZWZ-AK, więzień stalinowski, pracownik francuskiego Komitetu ds. Energii Atomowej, prezes Europejskiego Towarzystwa Nuklearnego i Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego we Francji.

1940 - W Warszawie urodził się Andrzej Korzyński, kompozytor, aranżer, pianista, autor muzyki do filmów „Wszystko na sprzedaż”, „Człowiek z marmuru”, „Na srebrnym globie”, „Akademia pana Kleksa”, „Wielki Szu”, kompozytor wielu popularnych przebojów m.in. „Żółte kalendarze”, „Do łezki łezka” i repertuaru Franka Kimono.

1942 - Z Warszawy wywieziono na egzekucję grupę 100 polskich więźniów politycznych. Prawdopodobnie zostali oni tego samego dnia rozstrzelani przez Niemców na terenie obozu pracy Treblinka I.

1944 - Niemcy dokonali pacyfikacji wsi Palikije na Lubelszczyźnie, zabijając 7 mieszkańców i paląc 12 domów.

1948 - Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał na karę śmierci ppłk. Stanisława Kasznicę - komendanta Narodowych Sił Zbrojnych, po wojnie członka działającego w konspiracji Narodowego Zjednoczenia Wojskowego oraz kpt. Lecha Neymana - członka Komendy Głównej NSZ; obaj zostali straceni 12 maja 1948 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej.

1948 - We Wrocławiu funkcjonariusze UB aresztowali Myrosława Onyszkewycza „Oresta”, dowódcę UPA w Polsce.

1948 - W Gdańsku urodził się Krzysztof Majchrzak, aktor; wystąpił m.in. w filmach „Aria dla atlety”, „Konopielka”, „Cudowne miejsce”, „Historia kina w Popielawach” i „Pornografia”, „Las, 4 rano”.

1950 - W Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego utworzono tajne Biuro Specjalne, które - zgodnie z sowieckimi wzorami - zajmowało się tropieniem wrogów we własnych szeregach; w wyniku działania biura aresztowano m.in. Mariana Spychalskiego i Władysława Gomułkę.

1953 - Założono klub sportowy Start Łódź.

1955 - Polska została członkiem Unii Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA).

1957 – Założono Polski Związek Podnoszenia Ciężarów.

1959 - W Warszawie zmarł Wilam Horzyca, reżyser teatralny, tłumacz, krytyk, redaktor pisma „Droga”, członek grupy artystycznej „Skamander”, w latach 1930-35 poseł na Sejm RP z ramienia BBWR.

1959 - W Warszawie urodził się Krzysztof Stelmaszczyk, aktor, znany m.in. z filmów „Ciało”, „Testosteron”, „Miasto 44” i serialu „Czas honoru”.

1960 - W Malborku zmarł Stanisław Taczak, pierwszy dowódca Powstania Wielkopolskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, generał WP; podczas II wojny światowej w niemieckich obozach jenieckich.

1961 - W Warszawie urodziła się Dorota Wellman, dziennikarka, producentka, prezenterka telewizyjna, aktorka. Odtwórczyni roli Henryki Krzywonos w filmie Andrzeja Wajdy „Wałęsa. Człowiek z nadziei”.

1965 - We Wrocławiu urodził się Krzysztof Jabłoński, pianista, zdobywca III Nagrody w XI Międzynarodowym Konkursie im. Fryderyka Chopina w Warszawie; pedagog.

1966 - Premiera filmu „Zawsze w niedzielę” Ryszarda Bera.

1970 - Na antenie Telewizji Gdańsk ukazało się premierowe wydanie programu informacyjnego „Panorama”.

1973 - W Praz-Coutant we Francji zmarła Alina Szapocznikow, rzeźbiarka.

1976 - W Warszawie urodził się Łukasz Palkowski, reżyser, autor filmów „Rezerwat”, „Bogowie”.

1980 - W Warszawie zmarł Jarosław Iwaszkiewicz - poeta, prozaik, dramatopisarz, tłumacz i eseista; współtwórca poetyckiej grupy Skamander, autor m.in. powieści „Sława i chwała”, „Czerwone tarcze”, „Kochankowie z Marony”, opowiadań „Panny z Wilka”, „Brzezina” oraz licznych wierszy, listów, wspomnień i biografii muzyków. W PRL wieloletni prezes Związku Literatów Polskich.

1989 - Rozpoczęła się druga tura rozmów w Magdalence pomiędzy przedstawicielami władz PRL i NSZZ „Solidarność”.

1992 - Polska i Białoruś oficjalnie nawiązały stosunki dyplomatyczne; Polska była jednym z pierwszych krajów, które uznały niepodległość Białorusi.

1993 - W Warszawie zarejestrowano Fundację „Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy”.

1996 - Zmarł Dariusz Fikus, dziennikarz, współtwórca tygodnika „Polityka”, z którym związany był przez 25 lat; w 1980 r. wybrany na stanowisko sekretarza generalnego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich; uczestnik obrad Okrągłego Stołu po stronie Solidarności.

2001 - Premiera filmu „Przedwiośnie” w reżyserii Filipa Bajona.

2006 - Ukazał się pierwszy numer polskiej edycji miesięcznika „Le Monde diplomatique”.

2022 – W Warszawie zmarł Zbigniew Jaremko, saksofonista tenorowy i sopranowy, klarnecista, kompozytor i aranżer, także twórca muzyki teatralnej i filmowej.

Źródło: PAP