Polska 18 czerwca – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 18-06-2024, 09:00
Artykuł
PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Virtuti Militari; prezydent Ignacy Mościcki otworzył gmach Muzeum Narodowego; rozpoczął się proces przywódców Państwa Podziemnego aresztowanych przez NKWD; odbyła się druga tura wyborów parlamentarnych, w których kandydaci KO „Solidarność” zdobyli 161 mandatów w Sejmie oraz 99 mandatów w Senacie; rozpoczęła działalność pierwsza sieć telefonii komórkowej PTK Centertel. Urodzili się m. in. Władysław Langner, Stanisław Marusarz, Szymon Szurmiej, Henryk Machalica, Leszek Długosz, Lech Kaczyński, Jarosław Kaczyński, Jan Rokita. Zmarli natomiast: Stanisław Car, Aleksander Zelwerowicz, Jerzy Zawieyski, Henryk Leliwa-Roycewicz, Janusz Kruk, Halina Gryglaszewska oraz Kazimierz Draczyński.

1260 – Tczew uzyskał prawa miejskie.

1291 – Grudziądz uzyskał prawa miejskie.

1574 - Król Henryk Walezy na wieść o śmierci brata - Karola IX, króla Francji - potajemnie opuścił Polskę, aby objąć tron francuski.

1792 - Pod Zieleńcami wojska polskie dowodzone przez księcia Józefa Poniatowskiego pokonały wojska rosyjskie; dla uczczenia zwycięstwa król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Wojenny Virtuti Militari - najwyższe polskie odznaczenie wojskowe.

1861 – Car Aleksander II wydał ukaz ustanawiający w Królestwie Polskim Radę Stanu oraz samorząd gubernialny i powiatowy.

1896 - W Jaworowie w województwie lwowskim urodził się Władysław Langner, generał WP, w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowodził odcinkiem „Węgry” w Armii „Karpaty”, a następnie obroną Lwowa.

1905 - Początek kilkudniowych walk robotników z rosyjskim wojskiem i kozakami w Łodzi; łącznie w wyniku starć trwających do 23 czerwca w mieście zginęło około 160 osób, a kilkakrotnie więcej zostało rannych.

1913 - W Zakopanem urodził się Stanisław Marusarz, wszechstronny narciarz, czterokrotny uczestnik igrzysk olimpijskich, wicemistrz świata w skokach narciarskich w 1938 r.; w czasie II wojny światowej kurier tatrzański, aresztowany przez gestapo w 1940 r., uciekł z więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie i przedostał się na Węgry.

1923 - W Łucku urodził się Szymon Szurmiej, aktor, reżyser, scenarzysta, działacz organizacji żydowskich; dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Żydowskiego w Warszawie (1969-2014).

1930 - W Chybiu koło Cieszyna urodził się Henryk Machalica, aktor, występował w Teatrze Narodowym, a także na innych warszawskich scenach: w Teatrze Dramatycznym, Powszechnym, Polskim, Ochoty i Ateneum; znany m.in. z serialu „Złotopolscy”, zagrał również w filmach „Pensja pani Latter”, „Wilczyca”, „Wierna rzeka”.

1938 - W Warszawie zmarł Stanisław Car, prawnik, polityk obozu piłsudczykowskiego, jeden z przywódców BBWR, współtwórca konstytucji kwietniowej, marszałek Sejmu (1935-1938).

1938 - W Warszawie prezydent Ignacy Mościcki otworzył nowy gmach Muzeum Narodowego, zaprojektowany przez Tadeusza Tołwińskiego i Antoniego Dygata.

1940 – Generalny gubernator Hans Frank wydał rozporządzenie o wznowieniu działalności szkół podstawowych i zawodowych z bardzo ograniczonym programem nauczania.

1940 – W wyniku niemieckiego bombardowania stacji kolejowej w Thouars we francuskiej Akwitanii zginęło i zmarło z ran 36 polskich żołnierzy, w tym 28 oficerów.

1941 - W Zaklikowie na Lubelszczyźnie urodził się Leszek Długosz, aktor, literat, kompozytor.

1943 – Oddziały Kadry Polski Niepodległej podporządkowały się Armii Krajowej.

1945 - W Moskwie rozpoczął się proces przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, podstępnie aresztowanych przez NKWD.

1949 - W Warszawie urodził się Lech Kaczyński, prawnik, działacz opozycji demokratycznej, I wiceprzewodniczący NSZZ „Solidarność” (1990-1991), parlamentarzysta, minister stanu ds. bezpieczeństwa narodowego w Kancelarii Prezydenta RP (1991), prezes NIK (1992-1995), minister sprawiedliwości (2000-2001); współzałożyciel i prezes partii Prawo i Sprawiedliwość (2001-2003); prezydent Warszawy (2002-2005), współtwórca Muzeum Powstania Warszawskiego; w 2005 r. wybrany na urząd Prezydenta RP. Zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem, którym udawał się na uroczystości 70. rocznicy zbrodni katyńskiej; wraz z nim zginęła jego żona i 94 pasażerów, w tym wielu przedstawicieli polskich elit politycznych, wojskowych i kościelnych oraz środowisk pielęgnujących pamięć o zbrodni katyńskiej.

1949 - W Warszawie urodził się Jarosław Kaczyński, prawnik, działacz opozycji antykomunistycznej, redaktor naczelny „Tygodnika Solidarność” (1989-1991), parlamentarzysta, szef Kancelarii Prezydenta RP (1990-1991), premier RP w latach 2006-2007; prezes Porozumienia Centrum (1990-1998); współzałożyciel i od 2003 r. prezes partii Prawo i Sprawiedliwość, która w 2015 r. zwyciężyła w wyborach parlamentarnych.

1951 - Premier Józef Cyrankiewicz ogłosił zasady Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polski.

1955 - W Warszawie zmarł Aleksander Zelwerowicz, aktor, reżyser teatralny, pedagog; związany przez wiele lat z Teatrem Polskim w Warszawie; zagrał m.in. w filmach „Rok 1863”, „Księżna Łowicka”, „Serce matki”; dyrektor teatrów w Łodzi, Warszawie i w Wilnie.

1959 - W Krakowie urodził się Jan Rokita, działacz opozycji antykomunistycznej, przewodniczący NZS na UJ (1980-1982), członek NSZZ „S”; w stanie wojennym internowany; uczestnik Ruchu „Wolność i Pokój”; od 1988 r. w Komitecie Obywatelskim; uczestnik obrad Okrągłego Stołu; poseł na Sejm w latach 1989-2007; wiceprzewodniczący OKP (1989-1991) i przewodniczący sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Działalności MSW; w rządzie Hanny Suchockiej minister szef Urzędu Rady Ministrów; członek Unii Demokratycznej i Unii Wolności, następnie Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego (prezes SKL 2000-2001) i Platformy Obywatelskiej; przewodniczący klubu parlamentarnego PO (2003-2005).

1969 - W Warszawie tragiczną śmiercią zmarł Jerzy Zawieyski, pisarz, dramaturg, publicysta i działacz katolicki związany ze środowiskiem „Tygodnika Powszechnego”, współzałożyciel i prezes Klubu Inteligencji Katolickiej, poseł na Sejm oraz wieloletni członek Rady Państwa.

1978 - Na Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej rozgrywanych w Argentynie Polska pokonała Peru 1:0.

1984 – W Gdańsku uruchomiono Latarnię Morską Gdańsk Port.

1989 - Odbyła się druga tura wyborów parlamentarnych; do urn wyborczych udało się 25 proc. uprawnionych do głosowania; ostatecznie kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” zdobyli w czerwcowych wyborach wszystkie spośród 161 mandatów, które mogli uzyskać w Sejmie oraz 99 mandatów na 100 w Senacie; łącznie 260 miejsc w 560 osobowym Zgromadzeniu Narodowym.

1990 - W Warszawie zmarł Henryk Leliwa-Roycewicz, pułkownik WP, jeździec, wicemistrz olimpijski w WKKW z Berlina (1936); uczestnik kampanii 1939 r.; żołnierz Armii Krajowej, w czasie Powstania Warszawskiego dowódca batalionu „Kiliński”.

1992 – Rozpoczęła działalność pierwsza polska sieć analogowej telefonii komórkowej PTK Centertel.

1992 - W Warszawie zmarł Janusz Kruk, muzyk, wokalista, kompozytor, lider zespołu 2 plus 1.

1997 - Prezydent Aleksander Kwaśniewski podpisał ustawę lustracyjną uchwaloną przez Sejm w kwietniu 1997 roku; ustawa weszła w życie 1 sierpnia 1997 roku.

1998 - Sejm RP przyjął uchwałę potępiającą totalitarny system komunistyczny.

1999 - Premiera komediodramatu filmowego Ajlawju w reżyserii Marka Koterskiego.

2010 - W Krakowie zmarła Halina Gryglaszewska, aktorka teatralna i filmowa, reżyser teatralny, profesor PWST w Krakowie.

2012 – W Londynie zmarł gen. Kazimierz Draczyński, oficer kawalerii w wojnie obronnej 1939 r., oficer Armii Krajowej, walczył w Powstaniu Warszawskim. Po 1945 r. działał w szeregach środowisk kombatanckich w Londynie. W 2007 r. prezydent Lech Kaczyński nadał mu stopień generała brygady.

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy