Polska 14 marca – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 14-03-2024, 08:35
Artykuł
facebook.com

Tego dnia w Kwidzynie założono tajny Związek Pruski; Rada Ligi Narodów przyznała Polsce Westerplatte; Antoni Słonimski doręczył kancelarii premiera Józefa Cyrankiewicza tzw. List 34; rozbił się lecący z Nowego Jorku samolot PLL LOT „Kopernik” - zginęło 87 osób; GUS ogłosił, że inflacja wyniosła 1360 %; zaczął obowiązywać stan zagrożenia epidemicznego - wprowadzono zakaz zgromadzeń powyżej 50 osób. Urodzili się m. in. Józef Chłopicki, Józef Bem, Franciszek Salezy Dmochowski, Wacław Sierpiński, Leon Schiller, Stanisław Ryszard Dobrowolski, Stefan Mirowski, Tadeusz Ross, Jerzy Surdykowski, Jerzy Trela, Zygmunt Anczok. Zmarli natomiast: Fryderyk Jagiellończyk, Ignacy Krasicki, Jan Gałeczka, Anna Jantar, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Biegalski oraz Józef Caban.

1440 - W Kwidzynie przedstawiciele miast i rycerstwa państwa zakonnego założyli tajny Związek Pruski, opozycyjny wobec Zakonu Krzyżackiego.

1503 - W Krakowie zmarł Fryderyk Jagiellończyk, biskup krakowski, arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski.

1633 – Król Władysław IV Waza uznał formalnie Kościół prawosławny na ziemiach Rzeczypospolitej.

1745 - W warszawskim kościele Świętego Krzyża został ochrzczony Kazimierz Pułaski.

1771 - W Kapustynie na Wołyniu urodził się Józef Chłopicki, generał, wódz naczelny wojsk polskich i dyktator w czasie Powstania Listopadowego.

1794 - W Tarnowie urodził się Józef Bem, uczestnik wojny 1812-1813 i Powstania Listopadowego; w czasie Wiosny Ludów dowódca rewolucyjnego Wiednia; podczas powstania węgierskiego (1848-1849) stał na czele wojsk w Siedmiogrodzie, a następnie był naczelnym wodzem armii węgierskiej; po upadku powstania służył w armii tureckiej jako Murat Pasza.

1801 - W Berlinie zmarł Ignacy Krasicki, biskup warmiński i arcybiskup gnieźnieński, poeta, prozaik, autor satyrycznych poematów „Monachomachia”, „Myszeis” oraz powieści „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”.

1801 - W Warszawie urodził się Franciszek Salezy Dmochowski, pisarz, poeta, tłumacz, krytyk literacki, wydawca, autor książek: „Nauczycielka. Powieść z tegoczesnych obrazów społecznych”, „Dawne obyczaje i zwyczaje szlachty i ludu wiejskiego w Polsce i w ościennych prowincjach”, „Opowiadania starego nauczyciela”.

1845 - W Łabędach zmarł Jan Gałeczka, duchowny katolicki, działacz społeczny, założyciel pierwszej polskiej drukarni na Górnym Śląsku.

1850 – W Berdyczowie Honoré de Balzac poślubił Ewelinę Hańską.

1862 - W Warszawie urodził się Józef Wolff, księgarz, wydawca, współudziałowiec wydawnictwa „Gebethner i Wolff”, animator życia kulturalnego.

1882 - W Warszawie urodził się Wacław Sierpiński, matematyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Warszawskiego, wieloletni prezes Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

1887 - W Krakowie urodził się Leon Schiller, reżyser, krytyk i teoretyk teatru, wybitny interpretator twórczości klasyków literatury romantycznej.

1891 - W Rzeszowie urodził się Józef Zając, generał WP, w czasie kampanii polskiej w 1939 r. naczelny dowódca lotnictwa i obrony przeciwlotniczej.

1907 - W Warszawie urodził się Stanisław Ryszard Dobrowolski, poeta, prozaik, tłumacz, autor słów pieśni „Warszawskie dzieci pójdziemy w bój”, uczestnik Powstania Warszawskiego, w latach 1949-1968 prezes ZAiKS-u.

1913 - W Siebieżu w Rosji urodził się Witold Rudziński, kompozytor, historyk muzyki, pedagog.

1919 – Utworzono Instytut Wojskowo-Techniczny.

1919 - W Nieświeżu wybuchło antybolszewickie powstanie. Z powodu zbyt wolnych postępów polskiej ofensywy powstanie upadło po pięciu dniach.

1920 - W Warszawie urodził się Stefan Mirowski, harcmistrz, instruktor ZHP, porucznik Armii Krajowej, komendant Chorągwi Warszawskiej Szarych Szeregów (Ul „Wisła”).

1923 - Rada Ambasadorów ostatecznie uznała wschodnie granice Polski.

 

1924 - Rada Ligi Narodów przyznała Polsce Westerplatte, na którym powstała wojskowa składnica tranzytowa.

1928 - Prezydent RP Ignacy Mościcki wydał dekret o Prawie lotniczym.

1938 - W Warszawie urodził się Tadeusz Ross, aktor, satyryk, znany m.in. z filmu „Milion za Laurę” i radiowej audycji satyrycznej „Ross-mówki”.

1939 - W Warszawie urodził się Jerzy Surdykowski, dziennikarz, pisarz, dyplomata, scenarzysta, autor m.in. „Błękitnego kontynentu”, „Powracającego z morza”, „Wołania o sens”.

1942 - W Leńczach w pow. wadowickim urodził się Jerzy Trela, aktor, przez wiele lat związany ze Starym Teatrem w Krakowie; wykładowca krakowskiej PWST, w latach 1984-1990 jej rektor; wystąpił m.in. w filmach „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny”, „Śmierć jak kromka chleba”, „Pan Tadeusz”, „Quo vadis”, „Anioł w Krakowie” i „Ziarno prawdy”, a także w serialach „Kolumbowie” i „Królowa Bona”.

1945 – Uchwałą Rządu Tymczasowego RP Ziemie Odzyskane podzielono na 4 okręgi, w których władzę mieli sprawować specjalni pełnomocnicy, wyposażeni w szerokie kompetencje.

1946 - W Lublińcu urodził się Zygmunt Anczok, piłkarz, zawodnik Polonii Bytom i Górnika Zabrze, z którym zdobył tytuł mistrza Polski; srebrny medalista olimpijski z 1972 roku.

1947 - Zmieniono nazwę miasta i gminy Rychwałd na Bogatynia.

1948 - W swoim debiucie w piłkarskiej ekstraklasie Widzew Łódź pokonał Lecha Poznań 4:3.

1952 - Premiera filmu „Młodość Chopina” w reżyserii Aleksandra Forda.

1953 - Funkcjonariusze Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego aresztowali marszałka Michała Rolę-Żymierskiego; w więzieniu przetrzymywany był do sierpnia 1955 r.

1952 - W Kwidzynie urodził się Wojciech Belon, poeta, pieśniarz, kompozytor, założyciel, lider i autor repertuaru zespołu Wolna Grupa Bukowina, m.in. „Majstra Biedy”.

1957 - W Waliłach koło Białegostoku urodził się Leon Tarasiewicz, malarz; laureat m.in. Nagrody im. Jana Cybisa, Nagrody Fundacji Zofii i Jerzego Nowosielskich.

1964 - Antoni Słonimski doręczył kancelarii premiera Józefa Cyrankiewicza tzw. List 34, będący sprzeciwem wobec polityki kulturalnej prowadzonej przez władze PRL, m.in. ograniczaniu wolności słowa, a także swobód obywatelskich. Ograniczenia przydziału papieru na druk książek i czasopism oraz zaostrzenie cenzury prasowej stwarza sytuację zagrażającą rozwojowi kultury narodowej. Niżej podpisani, uznając istnienie opinii publicznej, prawa do krytyki, swobodnej dyskusji i rzetelnej informacji za konieczny element postępu, powodowani troską obywatelską, domagają się zmiany polskiej polityki kulturalnej w duchu praw zagwarantowanych przez konstytucję państwa polskiego i zgodnych z dobrem naroduList podpisało 34 przedstawicieli środowisk intelektualnych, m.in. pisarz Jerzy Andrzejewski, historycy Aleksander Gieysztor i Paweł Jasienica, reżyser Stefan Kisielewski, filozofowie Tadeusz Kotarbiński i Władysław Tatarkiewicz, dziennikarz Jerzy Turowicz czy reportażysta Melchior Wańkowicz.

1968 - Marzec '68: Podczas wiecu w Katowicach I sekretarz KW PZPR Edward Gierek stwierdził: „owi Zambrowscy, Staszewscy, Słonimscy i spółka, ludzie w rodzaju Kisielewskiego, Jasienicy dowiedli niezbicie, że służą obcym interesom. Brudna piana, która wypłynęła na fali wydarzeń październikowych przed 11 laty, nie została w pełni usunięta z naszego życia”.

1970 - W Teatrze Wielkim w Łodzi odbyła się prapremiera baletu Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków z muzyką Bogdana Pawłowskiego.

1978 - Premiera filmu „Pasja” w reżyserii Stanisława Różewicza.

1980 - W pobliżu lotniska Okęcie rozbił się lecący z Nowego Jorku samolot PLL LOT IŁ-62Kopernik”; zginęli wszyscy znajdujący się na pokładzie: 77 pasażerów i 10 członków załogi; wśród nich piosenkarka Anna Jantar oraz bokserska reprezentacja USA, lecąca na mecz z polskimi pięściarzami.

1983 - Premiera filmu „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny” w reżyserii Janusza Majewskiego.

1985 - Sejm PRL przyjął ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz o ustanowieniu odznaczenia państwowego Krzyża Oświęcimskiego.

1990 – Główny Urząd Statystyczny ogłosił, że inflacja w ciągu minionych dwunastu miesięcy wyniosła 1360 %. Była to najwyższa wartość tego wskaźnika w historii Polski.

1997 - Premiera filmu Deszczowy żołnierz w reżyserii Wiesława Saniewskiego.

1997 – W Krakowie został pobity student Uniwersytetu Jagiellońskiego Michał Łysek, w wyniku czego zmarł dwa dni później w szpitalu.

2003 - Sejm RP przyjął ustawę o stopniach i tytułach naukowych.

2007 - W Warszawie zmarł Zygmunt Kęstowicz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Cień” i „Baza ludzi umarłych”, popularność przyniosły mu programy dla dzieci „Piątek z Pankracym” i „Pora na Telesfora”; w ostatnich latach życia znany z roli Władysława Lubicza w telenoweli „Klan”.

2007 - Został zlikwidowany urząd Rzecznika Interesu Publicznego.

2013 - W Jastrzębiu Zdroju zmarł Andrzej Biegalski, polski pięściarz, mistrz Europy w wadze ciężkiej z 1975 r.

2020 – Pandemia koronawirusa: w Polsce zaczął obowiązywać stan zagrożenia epidemicznego w związku z szerzeniem się zakażeń wirusem SARS-CoV-2. Wprowadzono m.in. zakaz zgromadzeń powyżej 50 osób, nakaz zamknięcia barów i restauracji, kin, teatrów, klubów, basenów, bibliotek, muzeów, a także ograniczenia w handlu w centrach handlowych oraz obrzędów religijnych w świątyniach.

2022 – W Pałówku na Pomorzu Zachodnim zmarł porucznik Józef Caban, przedwojenny działacz ruchu narodowego, ostatni żyjący uczestnik bitwy pod Mławą, obrońca Warszawy we wrześniu 1939 r., żołnierz Armii Krajowej.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy