Polska 14 czerwca – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 14-06-2024, 09:00
Artykuł
PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia otwarto Kanał Bydgoski; powołano Miejski Ogród Zoologiczny na Pradze; rozpoczęła działalność Opera Śląska; otwarto Muzeum Oświęcim-Brzezinka; w Świerku uruchomiono doświadczalny reaktor jądrowy „Ewa”; udostępniona została publiczności „Panorama Racławicka”; powołano do życia Ekstraklasę SA; wybuchła afera podsłuchowa. Urodzili się m. in. Antoni Patek, Zbigniew Rakowiecki, Włodzimierz Odojewski, Jerzy Kosiński, Marek Gaszyński, Czesław Majewski, Piotr Szmitke, Władysław Pasikowski. Zmarli natomiast: Witold Wojtkiewicz, Marek Hłasko, Roman Ingarden, Stanisław Bareja oraz Andrzej Kiszka.

1276 - Pierwsza historyczna wzmianka o Gliwicach.

1331 – Na zamku w Chęcinach zakończył się trwający od 26 maja ogólnopolski wiec zwołany przez króla Władysława Łokietka, uważany za początek polskiego parlamentaryzmu.

1634 - W Polanowie podpisany został polsko-rosyjski „pokój wieczysty”; król Władysław IV zrzekł się tytułu cara i praw do tronu rosyjskiego, Rzeczpospolita zachowała ziemię smoleńską, siewierską i czernichowską.

1774 – Otwarto Kanał Bydgoski.

1807 - Armia Imperium Rosyjskiego przegrała bitwę pod Frydlandem niedaleko Królewca; zwycięzcami były oddziały francuskie dowodzone przez Napoleona; po bitwie car Aleksander I podpisał traktat pokojowy w Tylży, którego skutkiem było utworzenie Księstwa Warszawskiego.

1812 - W Piaskach na Lubelszczyźnie urodził się Antoni Patek, uczestnik Powstania Listopadowego, zegarmistrz; wspólnie z Adrienem Philippe'em założył istniejącą do dziś firmę produkującą luksusowe zegarki.

1845 - Otwarto pierwszy odcinek Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej pomiędzy Warszawą a Grodziskiem Mazowieckim; była to pierwsza linia kolejowa w Królestwie Polskim.

1909 - W Warszawie zmarł Witold Wojtkiewicz, malarz, rysownik, ilustrator, jeden z czołowych twórców Młodej Polski.

1913 - W Łasku niedaleko Zduńskiej Woli urodził się Zbigniew Rakowiecki, aktor, żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego; rozstrzelany przez Niemców 5 sierpnia 1944 r.

1920 - Na inauguracyjnym posiedzeniu zebrało się Zgromadzenie Konstytucyjne Wolnego Miasta Gdańska.

1927 - W Paryżu na Cmentarzu Montmartre przeprowadzono ekshumację szczątków Juliusza Słowackiego, które na polecenie marszałka Józefa Piłsudskiego sprowadzono do Polski i uroczyście złożono na Wawelu.

1927 - Uchwałą warszawskiego magistratu powołano Miejski Ogród Zoologiczny na Pradze.

1930 - W Poznaniu urodził się Włodzimierz Odojewski, prozaik, publicysta, wieloletni kierownik literacki Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

1932 - Do gdańskiego portu wpłynął niszczyciel ORPWicher” rozpoczynając tzw. kryzys gdański; działania podjęte przez władze polskie były reakcją na wzrost nastrojów nacjonalistycznych wśród niemieckich mieszkańców Wolnego Miasta Gdańska, które przekładały się na działania gdańskiego senatu, zmierzające do ograniczenia uprawnień przysługujących w tym mieście Polsce.

1933 - W Łodzi urodził się Jerzy Kosiński, pisarz, autor książek „Malowany ptak”, „Kroki”, „Wystarczy być”, „Pustelnik z 69 Ulicy”.

1939 - W Warszawie urodził się Marek Gaszyński, dziennikarz, prezenter muzyczny, autor tekstów piosenek „Nie zadzieraj nosa”, „Sen o Warszawie”, „Gdzie się podziały tamte prywatki”, a także książek, m.in. o Czesławie Niemenie i Czerwonych Gitarach.

1939 - W Łodzi urodził się Czesław Majewski, kompozytor, pianista, aktor kabaretowy.

1940 - Niemcy skierowali z Tarnowa do KL Auschwitz pierwszy transport więźniów politycznych złożony z 728 Polaków; wśród nich była niewielka grupa polskich Żydów. Dzień ten uznawany jest za początek funkcjonowania obozu.

1944 - Polscy i sowieccy partyzanci odnieśli zwycięstwo nad wojskiem niemieckim w bitwie na Porytowym Wzgórzu na Równinie Biłgorajskiej, największej bitwie partyzanckiej na ziemiach polskich.

1945 - W Bytomiu rozpoczęła działalność Opera Śląska.

1947 - Na terenie b. niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz-Birkenau odbyła się uroczystość otwarcia Państwowego Muzeum Oświęcim-Brzezinka; w uroczystości wzięło udział kilkadziesiąt tysięcy osób, głównie byłych więźniów.

1955 - W Katowicach urodził się Piotr Szmitke, malarz, rzeźbiarz, scenograf, reżyser, kompozytor i dramaturg.

1956 - Do Polski powrócił z emigracji Stanisław Cat-Mackiewicz; publicysta, pisarz, polityk konserwatywny; założyciel i redaktor naczelny wileńskiego „Słowa”, poseł z list BBWR (1928-1930); następnie działacz opozycji, więzień Berezy Kartuskiej; na emigracji członek Rady Narodowej (1940-1941); przeciwnik polityki gen. Władysława Sikorskiego; premier rządu RP na emigracji (1954-1955); w 1956 r. wrócił do Polski; negocjując swój powrót nawiązał współpracę ze służbami specjalnymi PRL.

1956 – Założono Organizację Harcerską Polski Ludowej.

1958 - W Świerku uruchomiony został pierwszy polski doświadczalny reaktor jądrowy „Ewa”.

1959 - W Łodzi urodził się Władysław Pasikowski, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Kroll”, „Psy”, „Psy 2. Ostatnia krew”, „Demony wojny wg Goi”, „Operacja Samum”, „Pokłosie”, „Jack Strong”, a także serialu „Glina”.

1959 – Podczas Memoriału Janusza Kusocińskiego na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie Edmund Piątkowski ustanowił rekord świata w rzucie dyskiem (59,91 m).

1960 - Sejm PRL przyjął Kodeks postępowania administracyjnego.

1969 - W Wiesbaden zmarł Marek Hłasko, pisarz, scenarzysta filmowy; autor powieści „Sonata marymoncka”, „Następny do raju”, „Sowa, córka piekarza”, opowiadań „Pierwszy krok w chmurach”, „Ósmy dzień tygodnia”, „Pętla”, a także książki „Piękni dwudziestoletni”.

1970 - W Krakowie zmarł Roman Ingarden - filozof, uczeń Edmunda Husserla, twórca krakowskiej szkoły filozoficznej, fenomenolog, badacz podstaw teorii literatury i estetyki opisowej, członek PAN, wieloletni wykładowca i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1978 – Polska przegrała z gospodarzami 0:2 w rozegranym na Estadio Gigante de Arroyito w Rosario pierwszym meczu II rundy grupowej piłkarskich Mistrzostw Świata w Argentynie.

1982 - W czasie Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w Hiszpanii reprezentacja Polski zremisowała 0:0 z Włochami.

1985 - W Gdańsku zakończył się proces działaczy opozycji demokratycznej: Władysława Frasyniuka, Bogdana Lisa i Adama Michnika; zapadły wyroki skazujące na kary od 2,5 roku do 3,5 roku więzienia.

1985 - We Wrocławiu po raz pierwszy od czasu II wojny światowej udostępniona została publiczności „Panorama Racławicka” Wojciecha Kossaka i Jana Styki.

1987 - W Essen w Niemczech zmarł Stanisław Bareja, reżyser filmowy, autor komedii „Miś”, „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz”, „Poszukiwana, poszukiwany” oraz seriali „Alternatywy 4” i „Zmiennicy”.

2005 - Powołano do życia Ekstraklasę SA, polską spółkę akcyjną utworzoną w wyniku umowy, podpisanej 14 czerwca 2005 r. w Warszawie przez przedstawicieli Polskiego Związku Piłki Nożnej (PZPN) oraz delegatów 16 klubów ówczesnej I ligi sezonu 2005/2006.

2006 - Polska przegrała na stadionie Signal Iduna Park w Dortmundzie z gospodarzami 0:1 w swym drugim meczu grupowym na piłkarskich Mistrzostwach Świata w Niemczech.

2014 - Wybuchła tzw. afera podsłuchowa, po publikacji w tygodniku „Wprost” stenogramów z nielegalnie podsłuchanych rozmów polityków. Nagrań dokonywano od lipca 2013 r. do czerwca 2014 r. w kilku warszawskich restauracjach, a wśród kilkudziesięciu podsłuchiwanych byli m.in. urzędujący i byli ministrowie, przedsiębiorcy i prezesi NBP oraz NIK. Rozmowy zostały podsłuchane w restauracjach Sowa & Przyjaciele (należącej do Roberta Sowy), Amber Room w pałacyku Sobańskich oraz Osteria. Do nagrań jako pierwszy dotarł dziennikarz śledczy Piotr Nisztor.

2017 - Zmarł mjr Andrzej Kiszka, żołnierz Armii Krajowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Na mocy amnestii z 1947 r. ujawnił się, ale powrócił do walki z komunistami, którą kontynuował do grudnia 1961 r., gdy został aresztowany przez milicję. Został skazany na 10 lat więzienia.

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy