Polska 13 czerwca – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 13-06-2024, 09:00
Artykuł
PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia rozpoczęło emisję Polskie Radio Gdańsk; ogłoszono tzw. mały kodeks karny; powołano Ochotnicze Hufce Pracy; Grażyna Rabsztyn ustanowiła rekord świata w biegu na 100 m przez płotki; ukazał się pierwszy numer pisma „Solidarność Walcząca”; PiS zostało wpisane do rejestru partii politycznych; odbyły się pierwsze wybory do PE. Urodzili się m. in. Michał Kazimierz Radziwiłł, Jan Szczepanik, Halina Gryglaszewska, Ryszard Kukliński, Andrzej Mularczyk, Antonina Krzysztoń, Andrzej Lepper, Michał Bajor, Cezary Pazura, Kasia Kowalska, Anita Lipnicka. Zmarli natomiast: Jakub Kubicki, Henryk Dembiński, Zbigniew Dunin-Wąsowicz, Ksawery Pruszyński, Karol Małcużyński oraz Jacek Skubikowski.

1611 - Wojska polskie zdobyły Smoleńsk.

1702 - W Ołyce urodził się Michał Kazimierz Radziwiłł, zwany Rybeńko, wojewoda wileński i hetman wielki litewski.

1775 - W Wilnie urodził się Antoni Henryk Radziwiłł, kompozytor, mecenas sztuki; namiestnik Wielkiego Księstwa Poznańskiego w latach 1815-1831.

1825 - Sejm Królestwa Polskiego powołał Towarzystwo Kredytowe Ziemskie.

1833 - W Wilkowie na Mazowszu zmarł Jakub Kubicki - jeden z najwybitniejszych architektów polskiego klasycyzmu, uczeń Dominika Merliniego; twórca m.in. Belwederu w Warszawie.

1864 - W Paryżu zmarł gen. Henryk Dembiński, działacz emigracyjny, uczestnik wojen napoleońskich, w powstaniu listopadowym generał dywizji i gubernator Warszawy; w czasie rewolucji węgierskiej dowódca Armii Północnej, szef sztabu, przejściowo wódz naczelny armii węgierskiej.

1872 - W Rudnikach koło Mościsk urodził się Jan Szczepanik, wynalazca samouk, nazywany polskim Edisonem; zajmował się m.in. barwną kinematografią.

1884 - W Krakowie urodził się Leon Chwistek, malarz, teoretyk sztuki, matematyk, filozof.

1906 - W Krakowie powstał Akademicki Klub Footballistów, który kilka miesięcy później przyjął nazwę Cracovia.

1915 - Pod Rokitną ułani II. Brygady Legionów Polskich przeprowadzili szarżę na rosyjskie okopy; poległ w niej dowódca szwadronu rotm. Zbigniew Dunin-Wąsowicz; szarża stała się jednym z symboli walk o niepodległość, tematem wielu obrazów, pieśni i utworów poetyckich.

1917 - W Charkowie urodziła się Halina Gryglaszewska, aktorka, reżyserka teatralna.

1919 - Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych o powołaniu Centralnej Biblioteki Wojskowej w Warszawie.

1926 - W Warszawie powstała Polska Partia Socjalistyczna – Lewica.

1930 - W Warszawie urodził się Ryszard Kukliński, oficer Sztabu Generalnego LWP, który przekazał CIA informacje o przygotowaniach do wprowadzenia stanu wojennego w Polsce oraz plany tej operacji, a także inne tajemnice Układu Warszawskiego; w 1984 r. Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie skazał Kuklińskiego zaocznie za „dezercję i zdradę” na karę śmierci, w 1995 r. wyrok został uchylony, ostatecznie uniewinniony i zrehabilitowany; w 2016 r. prezydent Andrzej Duda mianował pośmiertnie płk. Ryszarda Kuklińskiego na stopień generała brygady.

1930 - W Warszawie urodził się Andrzej Mularczyk, pisarz, autor słuchowisk radiowych, scenarzysta.

1943 - Rzeź wołyńska: 40. Polaków zostało zamordowanych przez ukraińskich szowinistów w miejscowości Kołki.

1944 - Kierownik Wydziału Informacji Biura Informacji i Propagandy AK, prezes Stronnictwa Demokratycznego Jerzy Makowiecki oraz jego żona Zofia zostali uprowadzeni z mieszkania w Warszawie i zastrzeleni w okolicach wsi Górce (obecnie osiedle warszawskiej dzielnicy Bemowo). W tym samym czasie zastrzelono w jego mieszkaniu w Warszawie historyka i pracownika wydziału kierowanego przez Makowieckiego Ludwika Widerszala. Egzekucji podejrzewanych o współpracę z radzieckim wywiadem Makowieckiego i Widerszala dokonano z inspiracji oficerów kontrwywiadu AK związanych z obozem nacjonalistycznym, bez zgody Komendy Głównej AK, Delegata Rządu na Kraj i Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa.

1945 - Rozpoczęło emisję Polskie Radio Gdańsk.

1946 - Wydany został dekret o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa - tzw. mały kodeks karny.

1950 - W wypadku samochodowym w Niemczech zginął Ksawery Pruszyński, pisarz, publicysta, autor reportaży „Podróż po Polsce” i „W czerwonej Hiszpanii”, powieści „Droga wiodła przez Narvik” oraz opowiadań „Trzynaście opowieści”, „Karabela z Meschedu”.

1954 - Urodziła się Antonina Krzysztoń, piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów.

1954 - W Stowięcinie w powiecie słupskim urodził się Andrzej Lepper, rolnik, działacz związkowy, polityk; założył Związek Zawodowy Rolnictwa Samoobrona (1992), a następnie partię polityczną Samoobrona RP, której był przewodniczącym; poseł na Sejm w latach 2001-2007; wicemarszałek Sejmu (2001, 2005-2006); wicepremier i minister rolnictwa (2006-2007); 5 sierpnia 2011 r. został znaleziony martwy w warszawskiej siedzibie Samoobrony.

1954 - W Warszawie urodził się Marcin Troński, aktor, występował m.in. w warszawskim Teatrze Współczesnym, a następnie w Teatrze Dramatycznym; znany m.in. z serialu „Kanclerz”, w którym zagrał rolę hetmana Jana Zamoyskiego.

1956 - W Białymstoku urodził się Ryszard Woźniak, malarz, performer, autor instalacji, teoretyk sztuki, pedagog.

1957 - W Głuchołazach urodził się Michał Bajor, piosenkarz, aktor, wykonawca piosenek „Ogrzej mnie”, „Walc na tysiąc pas”, „Nie chcę więcej”, „Moja miłość największa”, „Oddaj mi samotność”; znany m.in. z roli Nerona w filmie „Quo vadis” Jerzego Kawalerowicza.

1958 - Uchwałą Rady Ministrów powołano Ochotnicze Hufce Pracy.

1962 - W Tomaszowie Mazowieckim urodził się Cezary Pazura, aktor, wystąpił w filmach „Kroll”, „Psy”, „Psy 2. Ostatnia krew”, „Nic śmiesznego”, „Tato”, „Kiler”, „Szczęśliwego Nowego Jorku”, „Sztos”, „Kiler-ów 2-óch”, „Ajlawju”, „Chłopaki nie płaczą”, „Kariera Nikosia Dyzmy”, a także w serialach „Pogranicze w ogniu”, „13 posterunek” i „Oficerowie”.

1973 - W Sulejówku urodziła się Kasia Kowalska, wokalistka, kompozytorka, autorka tekstów.

1974 - W RFN rozpoczęły się X Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej.

1975 - W Piotrkowie Trybunalskim urodziła się Anita Lipnicka, wokalistka, autorka tekstów; związana m.in. z zespołem Varius Manx.

1977 - Premiera filmu „Kochaj albo rzuć” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

1980Grażyna Rabsztyn ustanowiła w Warszawie rekord świata w biegu na 100 m przez płotki (12,36 s).

1982 - We Wrocławiu ukazał się pierwszy numer podziemnego pisma „Solidarność Walcząca”, tygodnika antykomunistycznej organizacji, która powstała w wyniku rozłamu we wrocławskim Regionalnym Komitecie Strajkowym; inicjatorem i przewodniczącym organizacji był Kornel Morawiecki.

1982 - W Hiszpanii rozpoczęły się XII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej.

1984 - W Warszawie zmarł Karol Małcużyński - dziennikarz, publicysta; korespondent na procesie zbrodniarzy wojennych w Norymberdze, autor m.in. komentarzy do Polskiej Kroniki Filmowej, poseł na Sejm w okresie PRL.

1999 - W Warszawie papież Jan Paweł II beatyfikował 108 męczenników II wojny światowej.

2001 - Prawo i Sprawiedliwość zostało wpisane do rejestru partii politycznych.

2004 - W Polsce po raz pierwszy odbyły się wybory do Parlamentu Europejskiego; wygrała je Platforma Obywatelska (24,10 proc. głosów), drugie miejsca zajęła Liga Polskich Rodzin (15,92 proc.), a trzecie Prawo i Sprawiedliwość (12,67 proc.); frekwencja wyniosła 20,87 proc.; w wyniku wyborów w europarlamencie zasiadło 54 polskich posłów.

2007 - W Warszawie zmarł Jacek Skubikowski, piosenkarz, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów piosenek.

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy