Polska 12 marca – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 12-03-2024, 17:45
Artykuł
facebook.com

Tego dnia król Jan III Sobieski podpisał przywileje dla rotmistrzów tatarskich; minister spraw wojskowych powołał oddziały Obrony Narodowej; pod zarzutem gwałtu zatrzymany został Roman Polański; oficjalnie przyjęto Polskę do NATO; zarejestrowano pierwszy przypadek śmierci osoby zarażonej COVID-19. Urodzili się m. in. Wacław Niżyński, Zygmunt Szendzielarz, Ryszard Badowski, Józef Tischner, Henryk Bista, Michał Heller, Janina Ochojska, Stanisław Bobak, Kazik Staszewski. Zmarli natomiast: Leon Przyłuski, Leonard Chodźko, Jan Ludwik Popławski, Aniela Salawa, Czesława Kwoka, Józef Świeżyński, Bolesław Bierut, Zbigniew Kuźmiński, Antoni Pospieszalski, Marek Skwarnicki oraz Leopold Kozłowski-Kleinman.

1223 – Poświęcono kościół Świętej Trójcy w Krakowie.

1329 – Król Czech Jan Luksemburski i wielki mistrz zakonu krzyżackiego Werner von Orseln podpisali w Toruniu sojusz skierowany przeciw Polsce, który był to odpowiedzią na najazd Władysława Łokietka na ziemię chełmińską.

1600 – Król Zygmunt III Waza ogłosił przyłączenie Estonii do Rzeczypospolitej.

1679 - Król Jan III Sobieski podpisał w Grodnie przywileje dla rotmistrzów tatarskich na osiedlenie się we wsiach trzech ekonomii królewskich: brzeskiej, kobryńskiej i grodzieńskiej. Jedną z nadanych Tatarom wsi były Kruszyniany, (płk Samuel Murza Krzeczowski uratował życie królowi w bitwie pod Parkanami) pozostałe to Nietupa, Łużany i część Poniatowicz.

1817 - W Królestwie Polskim powołany został Korpus Górniczy, formacja obejmująca personel państwowych kopalni i hut.

1818 - Papież Pius VII podniósł diecezję warszawską do rangi archidiecezji; arcybiskup warszawski otrzymał tytuł prymasa Królestwa Polskiego.

1865 - W Poznaniu zmarł Leon Przyłuski, arcybiskup gnieźnieński i poznański, prymas Polski w latach 1845-1865.

1871 - W Poitiers zmarł Leonard Chodźko, historyk, kartograf, działacz emigracyjny, wydawca.

1889 - W Kijowie urodził się Wacław Niżyński, tancerz, choreograf.

1894 - W Poznaniu zmarł August Cieszkowski, filozof, ekonomista.

1908 - W Warszawie zmarł Jan Ludwik Popławski, publicysta, współzałożyciel Ligi Narodowej i Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego.

1910 - W Stryju urodził się Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, oficer WP, dowódca V Wileńskiej Brygady AK, a następnie oddziałów partyzanckich eksterytorialnego Wileńskiego Okręgu AK; w 1948 r. aresztowany przez UB, następnie skazany na karę śmierci; stracony 8 lutego 1951 r. w warszawskim więzieniu na Mokotowie; szczątki „Łupaszki” zidentyfikowano w 2013 r. w wyniku ekshumacji przeprowadzonych przez IPN na tzw. Łączce na Wojskowych Powązkach; pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika w 2016 r. został pochowany z wojskowym ceremoniałem na Wojskowych Powązkach.

1920 - Ruska Ludowa Republika Łemków została zlikwidowana przez polskie wojsko.

1922 - W Krakowie zmarła Aniela Salawa, zakonnica, mistyczka, błogosławiona Kościoła katolickiego.

1923 - W Zgierzu urodził się Władysław Sheybal, aktor i reżyser, znany m.in. z roli muzyka w filmie „Kanał” Andrzeja Wajdy, roli Kronsteena „From Russia with Love” Terrence'a Younga i występu w serialu telewizyjnym „Shogun”.

1930 - W Pabianicach urodził się Ryszard Badowski, dziennikarz, reporter, autor programów telewizyjnych o tematyce podróżniczej, m.in. „Klub sześciu kontynentów”.

1931 - W Starym Sączu urodził się Józef Tischner, katolicki duchowny, filozof, teolog, pisarz; autor m.in. książek „Świat ludzkiej nadziei”, „Etyka Solidarności”, „Myślenie według wartości”, „Nieszczęsny dar wolności” oraz „Historii filozofii po góralsku”.

1934 - W Kochłowicach, obecnie dzielnica Rudy Śląskiej, urodził się Henryk Bista, aktor, przez 30 lat związany z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, od 1992 r. występował w Teatrze Współczesnym w Warszawie; znany m.in. z roli Senatora w filmie „Lawa” Tadeusza Konwickiego, sędziego Jaskóły w „Piłkarskim pokerze” Janusza Zaorskiego oraz Bertolda Brechta w telewizyjnej inscenizacji „Opowieści z Hollywoodu”.

1936 - W Tarnowie urodził się Michał Heller, katolicki duchowny, filozof, teolog, fizyk, kosmolog; laureat Nagrody Templetona, kawaler Orderu Orła Białego, fundator i pomysłodawca Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie; autor kilkudziesięciu książek z zakresu filozofii, teologii, kosmologii, historii nauki.

1937 – Minister spraw wojskowych wydał rozkaz o utworzeniu oddziałów Obrony Narodowej – sił obrony terytorialnej II Rzeczypospolitej. Początkowo formowano je z żołnierzy rezerwy, systemem terytorialnym. Pododdziały te uzbrojone były w różnorodną broń, jednak nie najnowocześniejszą, wycofaną z jednostek pierwszoliniowych. Formacje Obrony Narodowej były przewidziane do krótkotrwałych działań obronnych w korzystnych warunkach terenowych przy wsparciu wojsk regularnych (nie przewidywano samodzielnych działań taktycznych). Obrona Narodowa zmobilizowała do końca wojny obronnej 1939 łącznie 83 bataliony piechoty o liczebności 1600 oficerów i 50 000 podoficerów i szeregowców.

1937 - Zwycięzcą III Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina został Jakow Zak z ZSRR.

1943 - Oddział „Jędrusiów” związany z konspiracyjną organizacją Odwet działającą na Kielecczyźnie, wspólnie z żołnierzami AK rozbił niemieckie więzienie w Opatowie, uwalniając kilkudziesięciu więźniów.

1943 - W więzieniu na Pawiaku zamordowany został przez Niemców Teodor Duracz, adwokat, działacz komunistyczny, członek KPP, obrońca w procesach politycznych; radca prawny przedstawicielstwa handlowego ZSRS w Polsce (1923-1937); wiceprzewodniczący Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela (1933-1937); współorganizator i jeden z czołowych działaczy PPR; ściśle powiązany z sowieckim wywiadem.

1943 - Zastrzykiem fenolu zostaje przez Niemców zamordowana Czesława Kwoka (nr obozowy 26 947). Polka, katoliczka, Dziecko Zamojszczyzny. Dla Polaków - Dziecko – Symbol.

1944 - W Palikrowach w powiecie Brody ukraińscy nacjonaliści, wspólnie z pododdziałem ukraińskim SS „Galizien”, zamordowali około 360 osób narodowości polskiej.

1945 - Armia Czerwona zajęła: Kostrzyn-Nowe Miasto, Puck, Redę, Tczew i Wejherowo.

1948 - W Sandomierzu zmarł Józef Świeżyński, polityk, w 1918 mianowany przez Radę Regencyjną premierem rządu Królestwa Polskiego, w latach 1919-33 prezes Polskiej Macierzy Szkolnej.

1955 - W Gdańsku urodziła się Janina Ochojska, założycielka i szefowa Polskiej Akcji Humanitarnej.

1956 - W Moskwie zmarł I sekretarz KC PZPR Bolesław Bierut; w okresie międzywojennym członek KPP i WKP(b), funkcjonariusz Międzynarodówki Komunistycznej; w latach 1944-1956 członek BP PPR, a następnie PZPR; od 1948 do 1954 r. przewodniczący, później (1954-1956) I sekretarz KC PZPR; prezydent KRN (1944-1947); w latach 1947-1952 prezydent RP; bezpośrednio odpowiedzialny za zbrodnie komunistycznego aparatu bezpieczeństwa.

1956 - W Zębie urodził się Stanisław Bobak, skoczek narciarski, dwukrotny olimpijczyk.

1963 - W Warszawie urodził się Kazik Staszewski, wokalista, kompozytor, lider zespołu „Kult”.

1965 - Premiera filmu „Życie raz jeszcze” w reżyserii Janusza Morgensterna.

1977 - Pod zarzutem gwałtu w Los Angeles zatrzymany został reżyser Roman Polański.

1999 - W Independence w stanie Missouri w USA odbyła się uroczystość oficjalnego przyjęcia Polski, Czech i Węgry do NATO.

2000 – Papież Jan Paweł II w czasie mszy w bazylice watykańskiej poprosił o wybaczenie win kościoła katolickiego wobec wyznawców innych religii.

2004 – Do Kodeksu karnego wprowadzono definicję przestępstwa terrorystycznego.

2005 - W Gdańsku zmarł Zbigniew Kuźmiński, reżyser, autor filmów „Nad Niemnem”, „Między ustami a brzegiem pucharu”, „Agent nr 1”.

2007 - Parlament Węgier ustanowił 23 marca Dniem Przyjaźni Polsko-Węgierskiej.

2008 - W Londynie zmarł Antoni Pospieszalski, eseista, filozof, działacz emigracyjny; żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny; wieloletni redaktor polskiej sekcji BBC.

2013 - W Krakowie zmarł Marek Skwarnicki, poeta, publicysta, członek redakcji „Tygodnika Powszechnego”.

2019 – W Krakowie zmarł Leopold Kozłowski-Kleinman, kompozytor, dyrygent i pianista, nazywany „ostatnim klezmerem Galicji”.

2020 - Pandemia koronawirusa: zarejestrowano pierwszy w Polsce przypadek śmierci osoby zarażonej COVID-19.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy