Polska 10 marca – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 10-03-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia uchwalono pierwszą ustawę o ochronie przyrody; rząd sowiecki zmniejszył trzykrotnie liczbę dziennych racji żywnościowych dla Armii Polskiej w ZSRR; pierwsze spotkanie Lecha Wałęsy z gen. Wojciechem Jaruzelskim; z połączenia WSP w Opolu i filii KUL w Nysie powstał Uniwersytet Opolski. Urodzili się m. in. Józef Zajączek, Stanisław Kierbedź, Karol Kozłowski, Julian Nowak, Witold Noskowski, Zygmunt Michałowski, Stanisław Radwan, Juliusz Machulski. Zmarli natomiast: Józef Struś, Józef Wybicki, Antoni Amilkar Kosiński, Emanuel Ringelblum, Bolesław Kominek, Włodzimierz Haupe, Zofia Saretok, Stefan Raszeja oraz Janusz Weiss.

1296 - Książę kujawski Władysław Łokietek i książę głogowski Henryk III zawarli układ w Krzywiniu o podziale Wielkopolski.

1517 – W Moskwie został zawarty wymierzony w Polskę i Litwę traktat pomiędzy wielkim księciem moskiewskim Wasylem III a zakonem krzyżackim.

1526 - Zmarł Janusz III, ostatni książę mazowiecki; po jego śmierci Mazowsze włączono do Korony.

1568 - W Poznaniu zmarł Józef Struś, humanista, nadworny lekarz Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta.

1752 - W Kamieńcu Podolskim urodził się Józef Zajączek, żołnierz i polityk, uczestnik Insurekcji Kościuszkowskiej, członek Rady Najwyższej Narodowej, uczestnik wojen napoleońskich, od 1815 roku namiestnik Królestwa Polskiego.

1810 - W Nowym Dworze na Litwie urodził się Stanisław Kierbedź, inżynier, budowniczy mostów stalowych, m.in. mostu Aleksandrowskiego w Warszawie.

1822 - W Manieczkach koło Śremu zmarł Józef Wybicki, polityk, pisarz, publicysta; konfederat barski, członek Komisji Edukacji Narodowej, uczestnik Powstania Kościuszkowskiego; współtwórca Legionów Polskich we Włoszech; autor „Mazurka Dąbrowskiego”, który stał się polskim hymnem narodowym.

1823 - W Targowej Górce zmarł Antoni Amilkar Kosiński, żołnierz Insurekcji Kościuszkowskiej, współtwórca Legionów Polskich we Włoszech, generał armii Księstwa Warszawskiego.

1827 - W Warszawie urodził się Józef Bliziński, komediopisarz.

1847 - W Warszawie urodził się Karol Kozłowski, architekt, autor projektu gmachu Filharmonii Warszawskiej przy ulicy Jasnej.

1865 - W Okocimiu urodził się Julian Nowak, lekarz, bakteriolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, rektor UJ w roku akademickim 1921/1922; premier RP w 1922 r.; senator w latach 1922-1927 z ramienia PSL „Piast”.

1870 - W Porozowie koło Wołkowyska, obecnie na Białorusi, urodziła się Ester Rachel Kamińska, aktorka teatralna, przyrównywana przez współczesnych do Eleonory Duse i Sary Bernhardt, nazywana „matką żydowskiego teatru”; grała w języku jidysz.

1873 - W Warszawie urodził się Witold Noskowski, dziennikarz, krytyk literacki i muzyczny, współzałożyciel kabaretu „Zielony Balonik”, zamordowany przez Gestapo w listopadzie 1939 roku.

1913 - We Lwowie urodził się Adam Schaff, filozof, działacz komunistyczny, członek KPP, PPR i PZPR.

1918 - W Krakowie urodził się Zygmunt Michałowski, dziennikarz, publicysta, dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1976-1982.

1920 - Głównodowodzący sił zbrojnych Rosji Sowieckiej Siergiej Kamieniew zatwierdził plan uderzenia na Zachód przez Polskę.

1930 – W Chojnicach założono Miejski Klub Sportowy Chojniczanka.

1934 - Uchwalono pierwszą ustawę o ochronie przyrody, która dała m.in. podstawy prawne do tworzenia parków narodowych.

1939 - W Bieńkówce koło Makowa Podhalańskiego urodził się Stanisław Radwan, kompozytor muzyki teatralnej i filmowej m.in. do filmów „Blizna” i „Sprawa Gorgonowej”.

1939 – Podczas rozpoczynającego się w Moskwie XVIII Zjazdu WKP(b) Józef Stalin wygłosił tzw. kasztanową mowę, która była zapowiedzią zbliżenia sowiecko-niemieckiego.

1942 - Rząd sowiecki zmniejszył liczbę dziennych racji żywnościowych dla Armii Polskiej w ZSRS z 70 tys. do 26 tys.

1944 - W ruinach warszawskiego getta Niemcy rozstrzelali Emanuela Ringelbluma - historyka, działacza społecznego i politycznego związanego z partią Poalej Syjon-Lewica, organizatora Podziemnego Archiwum Getta - zwanego Archiwum Ringelbluma.

1944 - W Moskwie komunistyczny Związek Patriotów Polskich utworzył agencję prasową Polpress.

1945 - Armia Czerwona zajęła Lębork i Łebę.

1947 - Pod naciskiem władz sowieckich Polska i Czechosłowacja podpisały układ o przyjaźni i wzajemnej pomocy; oba państwa zobowiązały się w ciągu dwóch lat ostatecznie uregulować sporne kwestie graniczne i respektować prawa mniejszości narodowych.

1952 - Dokonano oblotu szybowca SZD-9 Bocian.

1954 - Rozpoczął się II Zjazd PZPR.

1955 - W Olsztynie urodził się Juliusz Machulski, reżyser, scenarzysta, producent filmowy; autor filmów „Vabank”, „Vabank II, czyli riposta”, „Seksmisja”, „Kingsajz”, „Deja vu”, „Szwadron”, „Killer” i „Vinci”.

1959 - Rozpoczął się III Zjazd PZPR.

1974 - We Wrocławiu zmarł kardynał Bolesław Kominek, arcybiskup metropolita wrocławski, inicjator wysłania w 1965 r. do Episkopatu Niemiec „Orędzia biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusowym urzędzie pasterskim”.

1981 - Odbyło się pierwsze spotkanie Lecha Wałęsy z pełniącym funkcję premiera gen. Wojciechem Jaruzelskim. „Wałęsa nie mógł ochłonąć po spotkaniu z Jaruzelskim. Była to dla niego wielka rzecz” - tak relacjonował to wydarzenie Andrzej Celiński.

1986 - Premiera filmu Kazimierza Kutza „Wkrótce nadejdą bracia”.

1990 - Rozpoczęło nadawanie zakopiańskie Radio Alex.

1994 - Z połączenia Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu i filii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Nysie powstał Uniwersytet Opolski.

1994 - W Warszawie zmarł Włodzimierz Haupe, reżyser filmowy, autor m.in. filmów „Szczęściarz Antoni”, „Głos ma prokurator” i „Doktor Judym”.

2000 - Ukazało się pierwsze wydanie tygodnika „Fakty i Mity”.

2009 - W Warszawie zmarła Zofia Saretok, aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z ról w filmach „Kazimierz Wielki”, „Duet”, „Królowa Bona” i serialu „Trzecia granica”.

2009 - Arcybiskup metropolita przemyski Józef Michalik został wybrany ponownie na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.

2021 – W Gdańsku zmarł Stefan Raszeja, żołnierz Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski” i Armii Krajowej, lekarz medycyny sądowej, profesor, rektor Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 1972–1975. W 1980 r. doprowadził do rozpoczęcia programu przeszczepu nerek w Gdańsku.

2023 – W Warszawie zmarł Janusz Weiss, dziennikarz, prezenter radiowy, telewizyjny, gospodarz teleturnieju „Miliard w rozumie” i audycji „Dzwonię do Pani, Pana w bardzo nietypowej sprawie”.

 

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy