Polska 1 kwietnia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 01-04-2024, 08:00
Artykuł
facebook.com

Tego dnia z inicjatywy Romana Dmowskiego utworzono Ligę Narodową; powołano Główny Urząd Miar; rozpoczęto budowę murów wokół warszawskiego getta; wprowadzone zostały kartki na mięso; pierwszy happening Pomarańczowej Alternatywy; wystartował program „Rodzina 500 plus”. Urodzili się m. in. Hugo Kołłątaj, Kazimierz Tołłoczko, Pola Gojawiczyńska, Józef Mackiewicz, Jerzy Ustupski, Tadeusz Sumiński, Wojciech Jerzy Has, Józefa Hennelowa, Józef Grudzień, Paweł Królikowski. Zmarli natomiast: Zbigniew Oleśnicki, Zygmunt I Stary, Jozef Zaliwski, Stefan Krzywoszewski, Helena Rubinstein, Tamara Wiszniewska, Franciszek Ryszka, Barbara Piasecka-Johnson oraz Zygmunt Błażejewicz.

1284 – Braniewo uzyskało prawa miejskie.

1455 - W Sandomierzu zmarł Zbigniew Oleśnicki, biskup krakowski, pierwszy polski kardynał (od 1449 r.); pochowany został w Katedrze Wawelskiej.

1548 - W Krakowie zmarł Zygmunt I Stary, król Polski i wielki książę litewski, panujący od 1506 r.

1579 - Król Stefan Batory założył Akademię Wileńską, powstałą z przekształcenia istniejącego w Wilnie od 1570 r. Kolegium Jezuitów.

1656 - Śluby Jana II Kazimierza w katedrze lwowskiej, tzw. śluby lwowskie; uznając Matkę Boską za patronkę Polski król oddawał jej w opiekę kraj pogrążony w wojnie ze Szwecją.

1666 - W Łyszkowicach pod Skierniewicami zmarł Wacław Leszczyński, biskup warmiński, od 1658 r. arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski.

1683 - W Warszawie podpisano przymierze cesarza Leopolda I Habsburga i króla Jana III Sobieskiego wymierzone przeciwko Turcji; ze względu na obawę przed złym odbiorem porozumienia podpisanego w dzień prima aprilis, zostało ono antydatowane na 31 marca.

1715 - W Sviadnovie niedaleko miasta Frydek-Mistek zabity został Ondraszek, Ondrasz Szebesta, śląski zbójnik, harnaś; bohater wielu opowieści ludowych Śląska Cieszyńskiego.

1750 - W Dederkałach Wielkich na pograniczu Wołynia i Podola urodził się Hugo Kołłątaj, ksiądz, publicysta oświeceniowy, reformator szkolnictwa, jeden z twórców Konstytucji 3 Maja, kawaler Orderu Orła Białego.

1855 - W Paryżu zmarł Józef Zaliwski, członek sprzysiężenia Piotra Wysockiego, uczestnik Powstania Listopadowego, dowódca partyzantki w Królestwie Polskim w 1833 r.

1886 – We Wrocławiu odkryto tzw. skarb zakrzowski. W piaskowni we wrocławskiej dzielnicy Zakrzów w trakcie wydobywania piasku natrafiono na komorę grobową pochodzącą z IV wieku, w której obok zwłok kobiety i mężczyzny znalezione zostały przedmioty pochodzące z Cesarstwa Rzymskiego.

1886 - Urodził się Kazimierz Tołłoczko, architekt, wykładowca Politechniki Warszawskiej, autor projektu Kolonii Akademickiej przy placu Narutowicza, tzw. domów profesorskich przy ulicy Brzozowej oraz budynków Żoliborza Dziennikarskiego.

1890 - W Krakowie urodził się Iwo Gall, reżyser teatralny scenograf, pedagog.

1893 - W Warszawie z inicjatywy Romana Dmowskiego krajowa część Ligi Polskiej i „Zet” zostały przekształcone w Ligę Narodową.

1896 - W Warszawie urodziła się Pola Gojawiczyńska, pisarka, autorka m.in. powieści „Dziewczęta z Nowolipek”, „Rajska jabłoń”, „Słupy ogniste” oraz tomu wspomnień „Krata”.

1898 - Uruchomiono pierwszą na dzisiejszych ziemiach polskich kolej elektryczną na trasie Wąbrzeźno-Wąbrzeźno Miasto.

1899 - We Lwowie zmarł Leonard Marconi, rzeźbiarz, autor lwowskiego pomnika Aleksandra Fredry (po wojnie przeniesionego do Wrocławia), i stojącego na Wawelu pomnika Tadeusza Kościuszki.

1900 – Miejscowości Łazarz, Wilda i Jeżyce zostały przyłączone do Poznania.

1902 - W Petersburgu urodził się Józef Mackiewicz, prozaik, publicysta, autor książek „Kontra”, „Droga donikąd”, „Nie trzeba głośno mówić”, „Lewa wolna”; w maju 1943 r., po odkryciu w Katyniu grobów oficerów polskich zamordowanych przez Sowietów, na zaproszenie niemieckie i za zgodą władz Polskiego Państwa Podziemnego, udał się do Katynia jako obserwator ekshumacji zwłok, opisał to w książce „Katyń: zbrodnia bez sądu i kary” (1944).

1905 - W Łodzi bojówka PPS dokonała udanego zamachu na wyróżniającego się okrucieństwem carskiego komisarza Michała Szatałowicza.

1911 - W Zakopanem urodził się Jerzy Ustupski, narciarz, wioślarz, brązowy medalista Igrzysk Olimpijskich w 1936 roku (wraz z Rogerem Vereyem), żołnierz AK, powstaniec warszawski, działacz sportowy i społeczny.

1919 - Powołano Główny Urząd Miar.

1919 - W poznańskim Ogrodzie Botanicznym (dziś Park Wilsona) otwarto palmiarnię.

1923 - W Warszawie urodził się Bohdan Czeszko, pisarz, scenarzysta, publicysta, autor m.in. powieści „Pokolenie”, „Przygoda w kolorach”; żołnierz Gwardii Ludowej i Armii Ludowej, powstaniec warszawski.

1924 - W Badurkach urodził się Tadeusz Sumiński, ps. Leszczyc, fotografik, żołnierz batalionu AK „Zośka”, powstaniec warszawski.

1924 - Założono klub sportowy Astoria Bydgoszcz.

1925 - W Krakowie urodził się Wojciech Jerzy Has, reżyser filmowy, scenarzysta; autor filmów „Pętla”, „Pożegnania”, „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Jak być kochaną”, „Lalka”, „Sanatorium pod Klepsydrą”.

1925 - W Wilnie urodziła się Józefa Hennelowa, publicystka, wieloletnia zastępczyni redaktora naczelnego „Tygodnika Powszechnego”.

1930 - PLL LOT uruchomiły pierwsze połączenie międzynarodowe.

1931 - W Zieluniu urodziła się Helena Pilejczyk, łyżwiarka, wielokrotna mistrzyni Polski, brązowa medalistka Igrzysk Olimpijskich w Squaw Valley w 1960 roku.

1933 - Odbyła się premiera filmu Józefa Lejtesa i Edwarda Puchalskiego „Pod Twoją obronę”.

1935 - Założono Małą Orkiestrę Polskiego Radia.

1939 - W Piasku Wielkim niedaleko Nowego Korczyna urodził się Józef Grudzień, bokser, złoty medalista igrzysk olimpijskich w Tokio (1964) i wicemistrz olimpijski z Meksyku (1968); medalista mistrzostw Europy.

1940 - Na polecenie okupacyjnych władz niemieckich Judenrat rozpoczął w Warszawie budowę murów wokół terenu getta - „obszaru zagrożonego epidemią”.

1944 - We wsi Poturzyn koło Tomaszowa Lubelskiego żołnierze z ukraińskiej 14. Dywizji Grenadierów SS wraz z pododdziałem UPA dokonali mordu na 162 Polakach.

1945 - Armia Czerwona zajęła Głogów.

1945 - PLL LOT wznowiły połączenia na liniach krajowych.

1945 - Tadeusz Łomnicki zadebiutował rolą Pasterza w sztuce Jerzego Zawieyskiego „Mąż doskonały” na deskach Starego Teatru w Krakowie.

1947 - W Warszawie odbył się uroczysty pogrzeb zastrzelonego przez UPA gen. Karola Świerczewskiego.

1947 - W zasadzce UPA koło Łubnego w Bieszczadach zginęło 29 żołnierzy WOP.

1950 - Rozporządzeniem Rady Ministrów utworzony został Świętokrzyski Park Narodowy.

1950 - W Milanówku zmarł Stefan Krzywoszewski, dramaturg, komediopisarz, scenarzysta, autor m.in. powieści „Zmierzch”, „Panna Jula” oraz komedii teatralnych „Edukacja Bronki”; w latach 1931-34 dyrektor Warszawskich Teatrów Dramatycznych.

1950 - W Głownie urodził się Ryszard Brylski, reżyser, autor filmów „Deborah”, „Żurek”, „Cudowne lato”.

1956 - W Świerku pod Warszawą rozpoczęto budowę ośrodka badań jądrowych.

1957 - Odbyła się premiera filmu Wandy Jakubowskiej „Pożegnanie z diabłem”.

1959 – Powstała Czechosłowacka Żegluga Morska [Československá námořní plavba]. Dysponowała w czasie swego istnienia 44 statkami i była drugą co do wielkości flotą należącą do państwa niemającego dostępu do morza; portem macierzystym statków CŻM był Szczecin.

1961 - W Zduńskiej Woli urodził się Paweł Królikowski, aktor, znany m.in. z seriali „Pitbull” i „Ranczo”; odtwórca głównej roli w filmie „Hel”.

1962 - W Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się premiera „Historyi o Chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim” w reżyserii Kazimierza Dejmka.

1962 - Polskie Radio rozpoczęło regularną emisję Programu III.

1965 - W Nowym Jorku zmarła Helena Rubinstein, urodzona w Krakowie założycielka słynnej firmy produkującej kosmetyki; kolekcjonerka dzieł sztuki nowoczesnej, filantropka; jedna z najbogatszych kobiet na świecie.

1966 - W Warszawie urodził się Konrad T. Lewandowski, pisarz, laureat Nagrody im. Janusza A. Zajdla, pisarz fantasy, autor serii powieści kryminalnych osadzonych w realiach dwudziestolecia międzywojennego.

1967 - Pod kierownictwem Stanisława Różewicza utworzony został Zespół Realizatorów Filmowych „Tor”.

1970 - Rozpoczęto budowę Elektrowni Dolna Odra koło Gryfina.

1981 - Rozpoczął działalność ośrodek TVP Rzeszów.

1981 - Decyzją Rady Ministrów wprowadzone zostały kartki na mięso i jego przetwory.

1981 - W Rochester zmarła Tamara Wiszniewska, aktorka filmowa znana m.in. z ról w „Trędowatej”, „Dziewczętach z Nowolipek”, „Kobietach nad przepaścią” i „Białym Murzynie”.

1982 - W Paryżu ukazał się pierwszy numer miesięcznika „Kontakt”, którego redaktorem naczelnym został Mirosław Chojecki.

1982 - Zdzisław Najder został dyrektorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

1984 - Odbyła się premiera filmu „Był jazz” w reżyserii Feliksa Falka. Z powodu wprowadzenia stanu wojennego premiera filmu została opóźniona o 3 lata.

1987 - We Wrocławiu odbył się pierwszy duży happening Pomarańczowej Alternatywy, powstałej z inicjatywy Waldemara Fydrycha „Majora”.

1993 – Powstała Jastrzębska Spółka Węglowa.

1997 – W warszawskiej FSO rozpoczęto produkcję modelu Polonez Atu.

1998 - W Warszawie zmarł Franciszek Ryszka - historyk, politolog, badacz m.in. historii III Rzeszy Niemieckiej.

1998 - W Warszawie zmarł Janusz Nasfeter, reżyser filmowy, scenarzysta, autor m.in. filmów „Małe dramaty”, „Zbrodniarz i panna”, „Abel, twój brat”, „Niekochana”, „Motyle”.

2007 - Kazimierz Nycz objął urząd arcybiskupa metropolity warszawskiego.

2008 - Sejm uchwalił ustawę „o ratyfikacji Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzonego w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 r.”, upoważniającą prezydenta do dokonania ratyfikacji.

2009 - W Kielcach w meczu eliminacji mistrzostw świata w piłce nożnej reprezentacja Polski odniosła najwyższe zwycięstwo w swojej historii pokonując 10:0 San Marino.

2013 - W Sobótce na Dolnym Śląsku zmarła Barbara Piasecka-Johnson, wdowa po współwłaścicielu koncernu farmaceutycznego Johnson&Johnson, kolekcjonerka dzieł sztuki, filantropka.

2016 – Wystartował program społeczny Rodzina 500 plus.

2017 - W Arizonie zmarł płk Zygmunt Błażejewicz, żołnierz Armii Krajowej, dowódca 1 szwadronu 5 Brygady Wileńskiej AK; w 2011 r. odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy