- Musimy powrócić do sprawy zwrotu zagrabionych przez Niemców dóbr kultury i ewentualnego wypracowania systemu rekompensat – mówił niedawno szef MSZ Zbigniew Rau. Straty polskiej kultury w czasie II wojny światowej są szacowane na 514 tys. obiektów; 64 tys. z nich jest opisanych w katalogu dzieł utraconych – przypominał z kolei wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński.
- Sytuacja jest trochę dramatyczna, ale z tych 64 tys. odzyskujemy praktycznie co tydzień jakieś dzieło sztuki. To jest wciąż kropla w morzu — mówił prof. Piotr Gliński na początku grudnia ubiegłego roku, przy okazji przekazania Zamkowi Królewskiemu na Wawelu odzyskanego po latach obrazu Leona Wyczółkowskiego „Wiejska dziewczyna w żółtej chuście”.
Wicepremier ogłosił wówczas przekształcenie od 2022 r. Wydziału ds. Restytucji Dóbr Kultury (działającego w Departamencie Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych) w osobny departament zajmujący się odzyskiwaniem utraconych i zaginionych dóbr kultury. - Nowa struktura zostanie wzmocniona kilkunastoma nowymi etatami, co pozwoli na zintensyfikowanie jej pracy — podkreślił prof. Gliński.
- Obecnie w toku jest ponad 80 postępowań restytucyjnych — przypomniał w grudniu wicepremier. Dodał, że ministerstwo „ma kłopot z niektórymi krajami, które nie chcą z nami współpracować w tym obszarze, jak chociażby Federacją Rosyjską”, w której złożono 20 — pozostających jak dotąd bez odpowiedzi — wniosków.
Kolejnym problemem jest zwrot zagrabionych dóbr kultury z Niemiec.
- Obszarem, w którym w dalszym ciągu oczekujemy od rządu niemieckiego dobrej konkretnej współpracy, jest sprawa odpowiedzialności Niemiec za wywołanie II wojny światowej i współczesne aspekty tego wydarzenia. Musimy powrócić do zwrotu zgrabionych przez Niemcy dóbr kultury, ewentualnego wypracowania systemu rekompensat za pomniki polskiej kultury, dzieł sztuki, zabytki, archiwa, biblioteki, które zostały zniszczone, nie w wyniku działań wojennych, a na skutek dążenia władz okupacyjnych do ich wymazania z dziedzictwa ludzkości — mówił z kolei 10 grudnia 2021 minister profesor Zbigniew Rau na konferencji prasowej w Warszawie po spotkaniu z nową szefową niemieckiej dyplomacji Annaleną Baerbock.
Na początku grudnia ubiegłego roku premier Mateusz Morawiecki powołał do życia Instytut Strat Wojennych im. Jana Karskiego. W jego skład ma wchodzić m.in. zespół do spraw Skutków II Wojny Światowej dla Dziedzictwa Kulturalnego.
