17 września 2020 r. w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia”, przy ul. Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie, odbył się briefing prasowy poświęcony wystawie „20 – 40 – 20” połączony z prezentacją filmu fabularnego.
Ekspozycja przygotowana przez Biuro Edukacji Narodowej IPN powstała z myślą o dwóch niezwykłych rocznicach, które obchodzimy w roku 2020: setnej rocznicy polskiego zwycięstwa nad bolszewikami oraz osiemdziesiątej rocznicy zbrodni katyńskiej. Rok 1920 jest dla Polaków symbolem wielkiego tryumfu, natomiast rok 1940 już zawsze będzie kojarzony z katyńskimi dołami, czyli z ludobójstwem – jednym z najokrutniejszych w historii ludzkości. Te dwie daty wiele łączy, przede wszystkim jednak spajają je losy Polaków, którzy walczyli na frontach wojny polsko-bolszewickiej, a 20 lat później stali się ofiarami okrutnej decyzji najwyższych władz ZSRR.
– Jeszcze w pamięci cały czas mamy rok 1920, zwycięstwo nad bolszewikami, wspominamy tamten triumf, jednak tamtego zwycięstwa wystarczyło na niespełna dwie dekady. Dwaj nasi sąsiedzi porozumieli się, aby 1 września (agresja niemiecka) i 17 września (agresja sowiecka) pozbawić Polskę niepodległości – przypomniał w swoim wystąpieniu Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek.
– Widzimy niezwykły dramatyzm naszych losów, gdy patrzymy na konsekwencje tego, co rozpoczęło się 17 września 1939 roku – na setki tysięcy naszych rodaków wywiezionych w głąb Związku Sowieckiego, na wszystko to, co symbolizuje zbrodnia katyńska. Przejmująco wyglądają fotografie z tamtego czasu, mundury oficerów Wojska Polskiego, stosy Virtuti Militari czy Krzyży Niepodległości, które odnajdywano również w dołach katyńskich. To właśnie tam miała zostać pogrzebana również nasza niepodległość. Tak się jednak nie stało. Nie da się zamordować marzącej o wolności Polski – podkreślił prezes IPN. Przypomniał również rolę Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w przywracaniu pamięci o zbrodni katyńskiej. – Dzisiaj mamy obowiązek przekazywania tej wiedzy i pamięci młodemu pokoleniu. Chcemy historii uczyć w sposób atrakcyjny, trafiający do wyobraźni i emocji – zaznaczył dr Szarek.
Najważniejszą częścią wystawy jest poruszający 30-minutowy film fabularny, którego scenariusz powstał na podstawie życiorysów tych pięciu postaci. Ponadto, dzięki specjalnie stworzonej scenografii, będzie można nie tylko w wyobraźni przenieść się na chwilę do lasu katyńskiego. Multimedialna wystawa „20 – 40 – 20” jest niezwykłą podróżą po najtrudniejszych momentach polskiej historii widzianej przez pryzmat konkretnych historycznych postaci.
