Nieznane dotychczas dokumenty sowieckie dotyczące "Solidarności" pochodzące m.in. z archiwum KGB Sowieckiej Republiki Ukrainy prezentowane są na nowym portalu pt. "Twarze Solidarności" firmowanym przez IPN, redakcję "Gościa Niedzielnego" oraz Śląskie Centrum Wolności i Solidarności.
Dyrektor IPN Jarosław Szarek powiedział podczas konferencji prasowej, że IPN chce, aby żadna z historii przełomowego czasu sierpnia 1980 r. nie została zapomniana, aby każdy z uczestników tych wydarzeń pozostał w pamięci. – Stąd (...) inicjatywa "Twarze Solidarności". Chcemy, aby te twarze nie były anonimowe, żeby przypominać tych ludzi, którym zawdzięczamy wolność i niepodległość - dodał.
Podkreślił, że dla IPN niezwykle ważna jest możliwość współpracy z redakcją "Gościa Niedzielnego" i Śląskim Centrum Wolności i Solidarności. Przypomniał, że redakcja "Gościa Niedzielnego" była zaangażowana w sierpniowe wydarzenia, których uczestnikiem był m.in. redaktor Andrzej Grajewski.
Obecny na konferencji Grajewski powiedział, że nowy serwis jest dopełnieniem dodatku prasowego "Gościa Niedzielnego" pt. "Sierpniowy przełom. 40 rocznica powstania Solidarności". "Nie powielamy treści papierowych, ale rozwijamy je" - podkreślił dodając, że na portalu można m.in. przeczytać tekst "Tak rodziła się Solidarność" dr Łukasza Kamińskiego, a w zakładce "Chronologia i topografia buntów" opublikowano mapy strajków i zawartych porozumień.
Nieznane dokumenty
W serwisie znalazły się też nieznane dotąd dokumenty. –Udało nam się zdobyć coś zupełnie niesamowitego. Nikt z historyków nie wiedział, że w archiwach IPN jest odręczna notatka, którą biskup szczecińsko-kamieński, Kazimierz Majdański, przekazał Janowi Pawłowi II. Została ona spisana prawdopodobnie w Rzymie 2 września 1980 r. - mówił.
Notatka zawiera opis sierpniowych strajków w Szczecinie. Jak podano na stronie "dokument został przejęty przez Wydz. XIV Departamentu I MSW, odpowiedzialny za tzw. wywiad nielegalny, a oficer wywiadu o nazwisku legalizacyjnym ppor. Ryszard Emczyński podkreślał, że przygotowany opis, po konsultacjach bp. Majdańskiego z przedstawicielami watykańskiego Sekretariatu Stanu, w tym samym dniu został przekazany papieżowi". Notatka zachowała się m.in. w odpisie sporządzonym przez I Dep. MSW. Według Grajewskiego, rola Jana Pawła II jako obrońcy Solidarności, to "nieznana karta tego pontyfikatu". Dokumenty potwierdzające działania papieża na rzecz Solidarności zostały opublikowane na stronie.
Archiwum KGB
Na portalu można znaleźć też dokumenty z archiwum KGB. Grajewski mówił, że do tej pory znane były polityczne dokumenty KGB, a na stronie opublikowano po raz pierwszy dokument operacyjny. "Znalazłem go w lutym w Wydzielonym Archiwum Państwowym Służby Bezpieczeństwa Ukrainy KGB, które jest kopalnią tego rodzaju dokumentów" - poinformował. Powiedział, że on sam przywiózł stamtąd kilka dokumentów, które będzie sukcesywnie publikował. Jednym z niech jest "raport zastępcy szefa KGB Ukrainy gen. Stefana Muchy z 23 sierpnia 1980 r., adresowany do I sekretarza Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Ukrainy, jednego z najbliższych współpracowników Leonida Breżniewa, Wołodymyra Szczerbickiego.
Jak tłumaczył Grajewski "ten dokument opisuje reakcje społeczeństwa ukraińskiego na to, co się w Polsce działo. Pokazuje też działania operacyjne, które KGB podejmowało wobec Polski”. Zwrócił też uwagę na początek dokumentu: "w związku z wydarzeniami w Polsce, zgodnie ze wskazaniem Komitetu Bezpieczeństwa Państwa (KGB) ZSRR, z dnia 15 sierpnia bieżącego roku". Według Grajewskiego oznacza to, że 15 sierpnia w Moskwie została wydana decyzja, aby prowadzić w skali całego aparatu KGB operację polską w kierunku rozpoznania, operacyjnego rozpracowania oraz infiltracji wydarzeń w Polsce. –Jeżeli oni wydali ten dokument 15 sierpnia to znaczy, że narada, na której zapadły te decyzje, musiała być 14 sierpnia, czyli kilka godzin po rozpoczęciu strajku w Stoczni Gdańskiej - wyjaśniał.
– Co istotne, z dokumentów polskiego MSW wynika, że ich zorientowanie w sytuacji jest gorsze, o czym najlepiej świadczy fakt, że minister spraw wewnętrznych Stanisław Kowalczyk powołuje specjalny sztab operacyjny dopiero 16 sierpnia. A więc KGB wie szybciej, lepiej i bardziej dalekowzrocznie jest w stanie ocenić, co się w Polsce dzieje" - mówił. Według Grajewskiego dokument ten "nakazuje inaczej ułożyć chronologię sowieckiego patrzenia na strajki
Fundament wolnej Polski
Nowy portal prezentuje też 25 sylwetek przywódców strajków 1980 r. m.in. Zofię Bartkiewicz, Bogdana Borusewicza, Lecha Wałęsę, Zbigniewa Bujaka. W innych zakładkach są sylwetki doradców komitetów strajkowych oraz polityków. Opublikowano również ponad 20 relacji świadków wydarzeń m.in. Jerzego Buzka, Andrzeja i Joanny Gwiazdów, Tadeusza Jedynaka, Jana Łopuszańskiego czy Lecha Wałęsy.
Prezydent Andrzej Duda w liście odczytanym podczas konferencji prasowej wyraził radość, że "40 rocznica sierpnia 80 stała się okazją do przybliżenia historycznego przełomu i jego bohaterów, współczesnym rodakom, wśród, których coraz liczniejsze są przecież pokolenia niemogące już pamiętać tamtych czasów".
"Życzę państwu, aby bogata i interesująca zawartość oraz przystępna i atrakcyjna forma serwisu przyczyniła się do upowszechnienia wiedzy o tym fundamencie wolnej Polski, który dał początek przemianom w naszej ojczyźnie, Europie i na świecie" - napisał prezydent.
