Przejdź do treści
Polska 19 października – co wydarzyło się tego dnia
TV Republika

Tego dnia w Toruniu powołano Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej; z połączenia sąsiadujących ze sobą dwóch stoczni powstała Stocznia Gdańska; na rozpoczęte VIII. Plenum KC PZPR bez uprzedzenia przybył Nikita Chruszczow; premiera filmu „Rejs” Marka Piwowskiego; koło Torunia funkcjonariusze IV. Departamentu MSW uprowadzili a następnie zamordowali ks. Jerzego Popiełuszkę; Sejm przyjął ustawę o likwidacji PGR-ów; dwóch posłów AWS zawiesiło nocą w sali sejmowej krzyż; Ryszard Cyba wtargnął do siedziby PiS i zastrzelił Marka Rosiaka. Urodzili się m. in. Karol Adwentowicz, Aleksander Maliszewski, Bogusław Klimczuk, Czesław Kiszczak, Stanisław Gorgolewski, Teresa Ciepły, Jerzy Kulej, Stanisław Gądecki. Zmarli natomiast: Józef Poniatowski, Wojciech Trąmpczyński, Anatol Stern, Józef Kostrzewski, Jacek Woszczerowicz, Igor Abramow-Newerly, Jan Zieja, Marek Rosiak, Bohdan Osadczuk, Tadeusz Sawicz, Zofia Bartoszewska oraz Wojciech Pszoniak.

1335 - W Brnie zmarła Elżbieta Ryksa, córka polskiego króla Przemysła II. i Ryksy szwedzkiej; żona Wacława II., królowa czeska i polska (1303-1305). 

1466 - W Toruniu zawarty został pokój polsko-krzyżacki kończący wojnę trzynastoletnią; na jego mocy Pomorze Gdańskie, zachodnie Prusy z Malborkiem i Elblągiem, a także Warmia oraz ziemia chełmińska zostały przyłączone bezpośrednio do Polski jako Prusy Królewskie; część wschodnia Prus - Prusy Zakonne - ze stolicą w Królewcu - stała się lennem Polski. 

1466 – Na mocy pokoju toruńskiego Frombork wraz z biskupstwem warmińskim przeszedł pod zwierzchnictwo i opiekę króla Polski. 

1578 - Zygmunt Waza został wybrany królem Rzeczypospolitej. Nie była to jednak jedyna elekcja w tym czasie, co doprowadziło do zbrojnego konfliktu między zwolennikami Wazów a stronnictwem habsburskim. 

1798 - Bulla papieża Piusa VI. erygująca diecezję warszawską. 

1813 - W bitwie pod Lipskiem zginął książę Józef Poniatowski, minister wojny i naczelny wódz wojsk Księstwa Warszawskiego; marszałek Francji; dla wielu pokoleń symbol żołnierskiego męstwa i honoru. 

1871 - W Wielogórze koło Radomia urodził się Karol Adwentowicz, aktor, reżyser teatralny. Reprezentant szkoły Tadeusza Pawlikowskiego przełomu XIX. w XX. wieku. 

1901 - Urodził się Aleksander Maliszewski, poeta, dramatopisarz, tłumacz, prozaik, krytyk teatralny i filmowy. 

1914 - Zwycięskie walki 2. Pułku Legionów Polskich na froncie karpackim pod Zieloną i Rafajłową. 

1918 - Powołano Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego, na czele której stanęli ks. Józef Londzin, Jan Michejda i Tadeusz Reger

1918 - Rada Regencyjna przejęła od niemieckich władz zwierzchnictwo nad wojskami polskimi stacjonującymi na terenach niemieckiej okupacji. 

1918 - We Lwowie Ukraińska Rada Narodowa proklamowała powstanie niezależnego państwa ukraińskiego. 

1921 - Urodził się Bogusław Klimczuk, kompozytor, pianista, autor utworów fortepianowych, pieśni i kantat. 

1925 - W Roczynach koło Andrychowa urodził się Czesław Kiszczak, funkcjonariusz Informacji Wojskowej, od 1973 r. szef wywiadu wojskowego, jednocześnie zastępca szefa Sztabu Generalnego WP (1978); w latach 1979-1981 szef Wojskowej Służby Wewnętrznej; od lipca 1981 do 1990 r. pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych; należał do najbliższych współpracowników gen. Wojciecha Jaruzelskiego; współautor stanu wojennego, członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON), odpowiedzialny za represje stosowane wobec polskiego społeczeństwa; w latach 1986-1989 r. członek BP KC PZPR; jeden z inicjatorów rozmów Okrągłego Stołu; desygnowany na premiera w lipcu 1989 r., nie zdołał utworzyć rządu; w gabinecie Tadeusza Mazowieckiego pełnił funkcję wicepremiera; w lipcu 1990 r. ustąpił ze stanowiska. W 2015 r. został skazany prawomocnie na 2 lata więzienia w zawieszeniu za udział w „związku przestępczym o charakterze zbrojnym”, który przygotowywał stan wojenny. Po jego śmierci ujawniono przechowywane w jego domu dokumenty poświadczające współpracę Lecha Wałęsy z komunistyczną bezpieką. 

1926 - Urodził się Stanisław Gorgolewski, fizyk i astronom, specjalizujący się w radioastronomii. 

1927 - Założono Aeroklub Warszawski. 

1928 - Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej w Toruniu przemianowano na Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej. 

1937 - W Brodni w woj. łódzkim urodziła się Teresa Ciepły, lekkoatletka, trzykrotna medalistka olimpijska, rekordzistka świata i Europy; na igrzyskach w Rzymie (1960) zdobyła wraz koleżankami brązowy medal w sztafecie 4x100 m; w Tokio (1964) wywalczyła z drużyną złoty medal w sztafecie 4x100 m oraz srebrny w biegu na 80 m przez płotki. 

1940 - W Częstochowie urodził się Jerzy Kulej, pięściarz, dwukrotny mistrz olimpijski - z Tokio (1964) i Meksyku (1968). Kulej stoczył 348 walk: 317 wygrał, 6 zremisował, 25 przegrał. 

1941 - W warszawskim getcie zmarł Leo Belmont (właściwie Leopold Blumental) założyciel Polskiego Towarzystwa Esperantystów, adwokat, obrońca polityczny, publicysta, krytyk literacki, poeta, autor powieści. 

1942 - W Warszawie zmarł Cyryl Ratajski, adwokat, przedwojenny prezydent Poznania, w czasie niemieckiej okupacji Delegat Rządu na Kraj (1940-1942). 

1943 - W Moskwie rozpoczęła się konferencja ministrów spraw zagranicznych Związku Sowieckiego, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. 

1947 - Z połączenia sąsiadujących Stoczni Nr 1 i Stoczni Nr 2 powstała Stocznia Gdańska. 

1949 - W Strzelnie urodził się Stanisław Gądecki, arcybiskup metropolita poznański; od 2014 r. przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. 

1953 - W Poznaniu zmarł Wojciech Trąmpczyński, prawnik, polityk związany z Narodową Demokracją, poseł na sejm pruski i do parlamentu niemieckiego; w II. RP marszałek Sejmu (1919-1922) oraz marszałek Senatu (1922-1927). 

1956 - Rozpoczęło się VIII. Plenum KC PZPR, na którego obrady bez uprzedzenia przybyła delegacja radziecka na czele z Nikitą Chruszczowem. W kierunku Warszawy zaczęły się przesuwać stacjonujące w Polsce oddziały Armii Sowieckiej. Plenum wybrało Władysława Gomułkę na stanowisko I. sekretarza KC PZPR. 

1968 - W Warszawie zmarł Anatol Stern, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu. 

1969 - W Poznaniu zmarł prof. Józef Kostrzewski, archeolog, muzeolog, współtwórca uniwersytetu w Poznaniu; kierował m.in. badaniami w Biskupinie. 

1969 - Ił-18 lecący z Warszawy-Okęcie na znajdujące się we Wschodnim Berlinie lotnisko Schonefeld został uprowadzony przez dwóch młodych mieszkańców Berlina, Peter Klemta i Ulricha von Hofa

1970 - Premiera filmu „Rejs” w reżyserii Marka Piwowskiego

1970 - Zmarł Jacek Woszczerowicz, aktor, reżyser teatralny. 

1976 - W Warszawie urodził się Michał Zadara, reżyser teatralny, scenarzysta. 

1980 - W Warszawie zakończył się X. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina; jego zwycięzcą został Dang Thai Son z Wietnamu. 

1984 - W pobliżu wioski Górsk koło Torunia funkcjonariusze IV. Departamentu MSW, zajmującego się zwalczaniem Kościoła katolickiego, uprowadzili a następnie zamordowali ks. Jerzego Popiełuszkę, duszpasterza ludzi pracy, kapelana „Solidarności”, organizatora mszy św. za ojczyznę odprawianych w kościele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu w Warszawie. 

1985 - 19-letni student Uniwersytetu Gdańskiego Marcin Antonowicz został ciężko pobity przez funkcjonariuszy MO w Olsztynie, wskutek czego zmarł 2. listopada w szpitalu. 

1987 - W Warszawie zmarł Igor Abramow-Newerly, pisarz, współpracownik Janusza Korczaka, w 1932 r. przejął od niego redakcję „Małego Przeglądu”, którą kierował do 1939 r.; w czasie II. wojny światowej więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych na Majdanku i w Auschwitz; autor książek „Chłopiec z Salskich Stepów”, „Pamiątka z Celulozy” oraz „Zostało z uczty Bogów”. 

1987 - Premiera filmu „W zawieszeniu” w reżyserii Waldemara Krzystka

1990 - Rozpoczął działalność ośrodek regionalny TVP Rzeszów. 

1991 - W Warszawie zmarł ks. Jan Zieja, kapelan wojskowy w czasie wojny polsko-bolszewickiej, kampanii 1939 r. i powstania warszawskiego; naczelny kapelan Szarych Szeregów, współpracownik Rady Pomocy Żydom „Żegota”; współtwórca i członek Komitetu Obrony Robotników. 

1991 - Sejm podjął ustawę o likwidacji Państwowych Gospodarstw Rolnych. 

1997 - Dwóch posłów AWS, Tomasz Wójcik i Piotr Krutula, zawiesiło nocą w sali obrad tzw. krzyż sejmowy. Według ankiety wykonanej przez Centrum Badania Opinii Społecznej pod koniec października 1997 r. - 52% respondentów uważało, że na sali posiedzeń Sejmu RP powinien wisieć krzyż, 29% było przeciw, 16% było to obojętne, 3% zaś nie miało zdania. Jak podała w październiku 2011 „Gazeta Wyborcza”, zgodnie z zamówionym przez nią badaniem TNS OBOP, 70% badanych stwierdziło, że krzyż nadal powinien wisieć w Sejmie, natomiast 20% było przeciwnego zdania. 

2001 - Na urząd Prezesa Rady Ministrów powołany został Leszek Miller

2005 - Prezydent Aleksander Kwaśniewski desygnował na stanowisko premiera Kazimierza Marcinkiewicza

2010 - W Łodzi Ryszard Cyba wtargnął do siedziby PiS i zastrzelił Marka Rosiaka - działacza partii i asystenta europosła Janusza Wojciechowskiego oraz ranił nożem Pawła Kowalskiego - asystenta posła Jarosława Jagiełły; za zbrodnię Cyba został skazany na dożywotnie więzienie. 

2011 - W Czechówce koło Myślenic zmarł Bohdan Osadczuk, ukraiński historyk, politolog, intelektualista, publicysta, współpracownik paryskiej „Kultury”, orędownik pojednania polsko-ukraińskiego. 

2011 - W kanadyjskiej prowincji Ontario zmarł gen. Tadeusz Sawicz, polski pilot myśliwski biorący udział w Bitwie o Anglię. 

2017 – W Warszawie zmarła Zofia Bartoszewska, harcerka Szarych Szeregów, uczestniczka Powstania Warszawskiego, działaczka opozycji antykomunistycznej i Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom, wieloletnia współpracowniczka Państwowego Instytutu Wydawniczego. 

2017 - W geście protestu przeciw polityce PiS na placu Defilad w Warszawie podpalił się 54-letni chemik i szkoleniowiec Piotr Szczęsny. Zmarł 10 dni później w szpitalu. 

2020 – W Warszawie zmarł Wojciech Pszoniak, wybitny aktor teatralny i filmowy. W swej karierze zagrał w ok. 100 filmach, m.in.: „Weselu”, „Ziemi obiecanej”, „Dantonie”, „Korczaku” i „Arii dla atlety”. 

źródło: PAP 

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.

Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.

Wiadomości

W jaki sposób przedstawiać dzieciom złożoność obecnego świata?

TRZEBA ZOBACZYĆ!

Atak rakietą Oriesznik. Jaki był cel Putina?

Polska wieś i kultura ludowa

Śląsk zrobił niespodziankę wiceliderowi

Strajk rolników w Medyce. Republika jest na miejscu! [LIVE]

Co najmniej 33 ofiary starć na tle wyznaniowym...

SPRAWDŹ TO!

Więzienie za niewygodne pytanie? W sieci wrze po akcji Adamiak-Jelonek! [KOMENTARZE]

Polska 23 listopada – co wydarzyło się tego dnia

Mnisi do klasztoru byli wciągani linami...

W sobotę znów poprószy śnieg! [PROGNOZA]

Rekordowe wzrosty inwestycji w branżę paliwową. Wiemy więcej!

Czym kierują się członkowie PO w wyborze kandydata?

Nie wiedzieli, kiedy ze sceny zejść. Demokraci kroczą przed...

Kanada. Dantejskie sceny w Montrealu. Spalili kukłę Żyda

To się może przydać na Andrzejki

Najnowsze

W jaki sposób przedstawiać dzieciom złożoność obecnego świata?

Strajk rolników w Medyce. Republika jest na miejscu! [LIVE]

Co najmniej 33 ofiary starć na tle wyznaniowym...

Więzienie za niewygodne pytanie? W sieci wrze po akcji Adamiak-Jelonek! [KOMENTARZE]

SPRAWDŹ TO!

Polska 23 listopada – co wydarzyło się tego dnia

Atak rakietą Oriesznik. Jaki był cel Putina?

TRZEBA ZOBACZYĆ!

Polska wieś i kultura ludowa

Śląsk zrobił niespodziankę wiceliderowi