Polska 16 maja – co wydarzyło się tego dnia
Tego dnia na znak stłumienia powstania w getcie Niemcy wysadzili w powietrze Wielką Synagogę; wybuchł bunt Romów w KL Birkenau; premiera serialu telewizyjnego „Czterdziestolatek”; premiera filmu „Wielki Szu”; rozpoczęła funkcjonowanie Straż Graniczna; początek wielkiej powodzi w południowej części kraju. Urodzili się m. in. Maria Angela Truszkowska, Jan Kiepura, Zbigniew Kurtycz, Leopold Tyrmand, Krystyna Zachwatowicz, Janina Traczykówna, Maciej Zembaty, Anna Romantowska, Andrzej Duda, Szymon Bobrowski. Zmarli natomiast: Jan Tarnowski, Andrzej Bobola, Bronisław Malinowski, Jerzy Krzysztoń, Andrzej Szczypiorski oraz Marek Nowakowski.
1561 - W Wiewiórce niedaleko Dębicy zmarł Jan Tarnowski, hetman wielki koronny, kasztelan krakowski; zwycięski wódz w bitwie z armią mołdawską pod Obertynem w 1531 r.
1648 - Powstanie Chmielnickiego: W bitwie pod Żółtymi Wodami armia kozacko-tatarska pokonała wojska polskie dowodzone przez Stefana Potockiego.
1657 - W czasie rzezi w Janowie Poleskim zamordowany został przez Kozaków jezuita Andrzej Bobola; kanonizowany przez papieża Piusa XI w 1938 r., w 2002 r. ogłoszony patronem Polski.
1825 - W Kaliszu urodziła się Maria Angela Truszkowska, zakonnica, założycielka zgromadzenia felicjanek; beatyfikowana w 1993 r.
1902 - W Sosnowcu urodził się Jan Kiepura, światowej sławy śpiewak operowy - tenor, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Kocham wszystkie kobiety”, „O czym się nie myśli”, „Neapol, śpiewające miasto” i „Zdobyć cię muszę”.
1915 - Początek walk I Brygady Legionów Polskich pod Konarami i Kozinkiem; w walkach, które trwały do 22 maja, z rosyjską 3. Dywizją Grenadierów poległo, według różnych szacunków zginęło ponad 150 legionistów, a ponad 600 zostało rannych, czyli straty wyniosły ponad 12 proc. stanu osobowego brygady.
1919 - We Lwowie urodził się Zbigniew Kurtycz, piosenkarz, kompozytor.
1920 - W Warszawie urodził się Leopold Tyrmand, prozaik, publicysta, krytyk muzyczny, popularyzator jazzu, autor powieści „Zły” oraz „Dziennika 1954”.
1921 - Założono klub piłkarski Goplania Inowrocław.
1925 – Podniesiono polską banderę na pierwszym w II Rzeczypospolitej jachcie morskim SY „Carmen”.
1929 - W Poznaniu otwarto Powszechną Wystawę Krajową.
1930 - W Warszawie urodziła się Krystyna Zachwatowicz, scenograf, aktorka, profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.
1930 - W Pilznie urodził się Stanisław Brudny, aktor warszawskiego Teatru Studio; zagrał m.in. w filmach „Komediantka”, „Tato” i „Statyści”.
1930 - We Włodawie urodziła się Janina Traczykówna, aktorka, przez wiele lat związana z warszawskim Teatrem Dramatycznym; wystąpiła m.in. w filmach „Ludzie z pociągu”, „Walet pikowy”, „Noce i dnie”, „Brunet wieczorową porą”, „Dzień świra” i „Wszyscy jesteśmy Chrystusami”.
1942 - W New Haven zmarł Bronisław Malinowski, antropolog społeczny, etnolog, religioznawca, podróżnik; autor prac „Argonauci Zachodniego Pacyfiku”, „Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji” i „Zwyczaj i zbrodnia w społeczności dzikich”.
1943 - Na znak stłumienia powstania w warszawskim getcie Niemcy wysadzili w powietrze Wielką Synagogę. Ładunki wybuchowe odpalił Juergen Stroop, dowódca akcji likwidacji getta.
1944 - Początek deportacji do niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau 438 tys. Żydów z Węgier.
1944 - Bunt Romów w obozie cygańskim KL Birkenau.
1944 - Urodził się Maciej Zembaty, poeta, satyryk, reżyser radiowy, muzyk, tłumacz poezji Leonarda Cohena.
1950 - W Białymstoku urodziła się Anna Romantowska, aktorka, wystąpiła w filmach „Dzieci i ryby”, „Kobieta i kobieta”, „Zabij mnie glino”, „Przesłuchanie”, „Sztuka kochania”, „Statyści”, „Nigdy nie mów nigdy”, a także w serialach „Matki, żony i kochanki” oraz „Czas honoru”.
1954 - Ukazało się pierwsze wydanie śląskiego tygodnika „Panorama”.
1958 - W okolicach Nowego Miasta nad Pilicą i Rawy Mazowieckiej trąby powietrzne wyrządziły poważne zniszczenia na obszarze kilkunastu km kwadratowych.
1972 - W Krakowie urodził się Andrzej Duda - od 6 sierpnia 2015 r. prezydent Polski; doktor nauk prawnych, polityk Prawa i Sprawiedliwości, w latach 2006-2007 wiceminister sprawiedliwości w rządzie Jarosława Kaczyńskiego, od 2008 r. podsekretarz stanu w kancelarii prezydenta Lecha Kaczyńskiego; w latach 2007-2011 członek Trybunału Stanu; poseł na Sejm VII kadencji, europarlamentarzysta w latach 2014-2015.
1972 - W Koninie urodził się Szymon Bobrowski, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Prawo ojca”, „Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową”, „Strefa ciszy”, „Serce na dłoni”, „Róża”, „Bokser”; znany także z seriali „Na dobre i na złe”, „Magda M.”, „Oficerowie” i „Instynkt”.
1975 - Premiera serialu telewizyjnego „Czterdziestolatek” w reżyserii Jerzego Gruzy.
1982 - W Warszawie zmarł Jerzy Krzysztoń, prozaik, dramaturg, scenarzysta; autor m.in. „Opowiadań indyjskich” i powieści „Obłęd”, „Krzyż południa”.
1983 - Premiera filmu „Wielki Szu” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.
1989 - W Krakowie doszło do gwałtownych starć milicji z młodzieżą uczestniczącą w manifestacjach zorganizowanych przez KPN, NZS, Federację Młodzieży Walczącej i Ruch WiP.
1991 – Rozformowane zostały Wojska Ochrony Pogranicza. Rozpoczęła funkcjonowanie Straż Graniczna.
2000 - W Warszawie zmarł Andrzej Szczypiorski, prozaik, publicysta; autor powieści „Msza za miasto Arras”, „Początek”, „Noc, dzień i noc”, „Autoportretu z kobietą”, a także zbiorów opowiadań - m.in. „Amerykańska whisky” oraz dziennika „Z notatnika stanu wojennego”; TW „Mirek”.
2009 - Na antenie TVP1 wyemitowano ostatni odcinek programu rozrywkowego Śmiechu warte.
2010 – Początek powodzi, największej od 160 lat, w południowej części kraju.
2014 - W Warszawie zmarł Marek Nowakowski, pisarz, scenarzysta, publicysta; opisywał powojenną Warszawę i świat ludzi żyjących na marginesie społeczeństwa; autor zbiorów opowiadań „Ten stary złodziej”, „Benek Kwiaciarz”, „Układ zamknięty”, „Książę Nocy”, „Wesele raz jeszcze”, „Raport o stanie wojennym”, „Notatki z codzienności”, a także książek „Homo Polonicus”, „Grecki bożek”, „Nekropolis” oraz felietonów „Moja Warszawa. Powidoki”.
