Przejdź do treści
Polska 12 maja – co wydarzyło się tego dnia
PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia otwarto pierwszą na ziemiach polskich Giełdę Papierów Wartościowych; po śmierci Józefa Piłsudskiego wprowadzono żałobę narodową; w Gdańsku urodziły się pięcioraczki: Adam, Piotr, Roman, Agnieszka i Ewa; 19-letni maturzysta Grzegorz Przemyk został zatrzymany przez funkcjonariuszy MO; powstało Porozumienie Centrum, prezesem został Jarosław Kaczyński; Sejm powołał CBA. Urodzili się m. in. August II Mocny, Michał Grażyński, Irena Anders, Zofia Kucówna, Adam Bujak, Daniel Libeskind, Paweł Althamer, Jacek Braciak. Zmarli natomiast: Józef Piłsudski, Stanisław Kasznica, Lech Karol Neyman, Wojciech Zamecznik, Władysław Anders, Bohdan Wodiczko, Irena Sendlerowa, Piotr Żyżelewicz oraz Maria Czubaszek.

1364 - Król Kazimierz III Wielki ogłosił akt fundacyjny Akademii Krakowskiej - najstarszej polskiej uczelni, w 1817 r. przemianowanej na Uniwersytet Jagielloński.

1373 - Książę mazowiecki Siemowit III nadał prawa miejskie Ostrołęce.

1575 - Minął ostateczny termin powrotu do kraju wyznaczony królowi Henrykowi Walezemu pod groźbą utraty polskiej korony. Tego samego dnia rozpoczął się w Stężycy zjazd szlachty na którym nie podjęto żadnych decyzji.

1670 - W Dreźnie urodził się przyszły król Polski August II Mocny z dynastii Wettinów.

1706 - Z terenu Polski widoczne było całkowite zaćmienie Słońca.

1781 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę greckokatolickiej cerkwi i monasteru Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Warszawie.

1802 - Pożar doszczętnie zniszczył zabudowę Nowego Stawu koło Malborka.

1817 - W Warszawie otwarta została pierwsza na ziemiach polskich Giełda Papierów Wartościowych.

1834 - W Bernie, z inicjatywy polskich karbonariuszy, powstała Młoda Polska, półtajna organizacja republikańsko-demokratyczna, organizacja niepodległościowa, głosząca hasła wolności, równości i braterstwa.

1886 - Po procesie w Lipsku Józef Ignacy Kraszewski został skazany na trzy i pół roku twierdzy za szpiegostwo na rzecz Francji.

1890 - W Gdowie koło Myślenic urodził Michał Grażyński, uczestnik powstań śląskich, wojewoda śląski (1926-39), przewodniczący ZHP (1931-39).

1919 – W Warszawie rozpoczęła działalność Francuska Szkoła Pilotów, jedna z pierwszych wojskowych szkół lotniczych w Polsce.

1920 - W mieście Bruntal na Śląsku Czeskim urodziła się Irena Anders, ps. artystyczny Renata Bogdańska, aktorka, artystka rewiowa, pieśniarka, działaczka polonijna w Wielkiej Brytanii; żona gen. Władysława Andersa.

1926 - Początek zamachu majowego: spotkanie marszałka Józefa Piłsudskiego z prezydentem RP Stanisławem Wojciechowskim na moście ks. Józefa Poniatowskiego w Warszawie.

1933 - W Warszawie urodziła się Zofia Kucówna, aktorka, pedagog, autorka wspomnień; występowała m.in. w warszawskim Teatrze Powszechnym, Teatrze Ateneum, Teatrze Narodowym i Teatrze Współczesnym; znana również jako wykonawczyni piosenek Agnieszki Osieckiej oraz piosenek z „Kabaretu Starszych Panów”, m.in. „Kaziu, zakochaj się”.

1935 - W Belwederze w Warszawie o godz. 20.45 zmarł Marszałek Józef Piłsudski.

1935 - Po śmierci Józefa Piłsudskiego wprowadzono w kraju żałobę narodową.

1935 - Gen. Edward Śmigły-Rydz objął stanowisko generalnego inspektora Sił Zbrojnych.

1936 - W Wilnie na cmentarzu na Rossie, w kwaterze wojskowej z wojny polsko-bolszewickiej, pochowano sprowadzone z Sugint na Litwie prochy Marii z Billewiczów Piłsudskiej - matki marszałka Józefa Piłsudskiego oraz jego serce.

1940 - Zbrodnia Katyńska: Wyruszyły ostatnie transporty śmierci oficerów polskich z Kozielska do Katynia i ze Starobielska do Charkowa.

1942 - W KL Auschwitz II-Birkenau Niemcy zamordowali 1500 Żydów z Sosnowca.

1942 - W Krakowie urodził się Adam Bujak, fotografik, autor licznych albumów zdjęciowych poświęconych papieżowi Janowi Pawłowi II.

1943 - W proteście przeciwko obojętności świata wobec Zagłady narodu żydowskiego członek Rady Narodowej RP w Londynie Szmul Zygielbojm popełnił samobójstwo.

1943 - W nocy z 12 na 13 maja miał miejsce sowiecki nalot na Warszawę; według komunikatu niemieckiego zginęło około 150 osób.

1943 – Żołnierze Batalionów Chłopskich dokonali w nocy z 12 na 13 maja ataku na niemiecki wojskowy pociąg urlopowy na dzisiejszej linii kolejowej nr 7 pomiędzy Puławami a Gołębiem, zabijając lub raniąc kilkudziesięciu Niemców.

1946 - Konsekracja Stefana Wyszyńskiego na biskupa lubelskiego.

1946 - W Łodzi urodził się Daniel Libeskind, architekt, autor m.in. projektu Muzeum Żydowskiego w Berlinie, Muzeum Felixa Nussbauma, Imperial War Museum North w Manchesterze, a także wieżowca Złota 44 w Warszawie.

1948 - W więzieniu mokotowskim w Warszawie władze komunistyczne wykonały wyrok śmierci na ppłk. Stanisławie Kasznicy ps. „Przepona”, ostatnim komendancie głównym NSZ; zamordowany został także kpt. Lech Karol Neyman ps. „Butrym”.

1967 - W Warszawie urodził się Paweł Althamer, rzeźbiarz, performer, autor instalacji i filmów wideo.

1967 - Zmarł Wojciech Zamecznik, grafik, autor plakatów, fotografik.

1968 - W Drezdenku urodził się Jacek Braciak, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Edi”, „Róża”, „Drogówka”, „Pod Mocnym Aniołem”, „Wołyń”, a także w serialach „Glina” i „Rodzinka.pl”.

1970 - W Londynie zmarł gen. Władysław Anders, organizator i dowódca Armii Polskiej w ZSRS, a następnie 2. Korpusu Polskiego; od lutego do maja 1945 r. pełnił obowiązki Naczelnego Wodza; pochowany na cmentarzu Monte Cassino.

1971 - W Gdańsku urodziły się pięcioraczki: Adam, Piotr, Roman, Agnieszka i Ewa.

1981 - Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”.

1982 - Uzbrojony w bagnet hiszpański duchowny, 32-letni Juan Fernández y Krohn usiłował dokonać zamachu na papieża Jana Pawła II podczas jego pobytu w portugalskiej Fatimie; papież został ranny.

1983 - 19-letni maturzysta Grzegorz Przemyk został zatrzymany przez funkcjonariuszy MO, a następnie brutalnie pobity w komisariacie na warszawskim Starym Mieście. Dwa dni później w wyniku odniesionych obrażeń zmarł w szpitalu. Była to jedna z najgłośniejszych zbrodni aparatu władzy PRL.

1983 - W Tampico w Meksyku urodziła się Alicja Bachleda-Curuś, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Syzyfowe prace”, „Pan Tadeusz”, „Wrota Europy” i „Bitwa pod Wiedniem”.

1985 - W Warszawie zmarł Bohdan Wodiczko, dyrygent, pedagog; kierownik artystyczny i pierwszy dyrygent Filharmonii Narodowej w Warszawie; kierownik artystyczny filharmonii w Rejkiawiku; dyrektor artystyczny i pierwszy dyrygent Opery Warszawskiej; dyrygent Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach; dyrektor i kierownik artystyczny Teatru Wielkiego w Łodzi.

1989 – Otwarto Muzeum Sportu w Olsztynie. Jego pierwszą siedzibą była świetlica klubowa przy stadionie OKS (obecnie stadion OSiR-u) przy al. Piłsudskiego. Od 14 października 2004 roku siedzibę muzeum stanowi Hala Urania. 20 października 2009 muzeum nadano imię Mariana Tadeusza Rapackiego. W muzeum znajdują się eksponaty dotyczące sportowców wywodzących się z Olsztyna oraz Warmii i Mazur.

1989 - Prawnie uznano wyznanie Świadków Jehowy w Polsce.

1990 - Powstało Porozumienie Centrum; przewodniczącym partii wybrany został Jarosław Kaczyński.

1992 - W Himalajach zaginęła Wanda Rutkiewicz, wybitna himalaistka, która jako trzecia kobieta i pierwsza Europejka stanęła na wierzchołku najwyższego szczytu świata - Mount Everest. Jej ciała dotychczas nie odnaleziono.

1994 - Premiera filmu „Trzy kolory. Czerwony” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

2006 - Sejm przyjął ustawę powołującą Centralne Biuro Antykorupcyjne.

2008 - W Warszawie zmarła Irena Sendlerowa, działaczka społeczna; w czasie II wojny światowej szefowa wydziału dziecięcego Rady Pomocy Żydom „Żegota”; uratowała 2,5 tys. dzieci żydowskich, wywożąc je z warszawskiego getta i ukrywając w polskich rodzinach, w sierocińcach oraz klasztorach.

2011 – W Warszawie zmarł Piotr „Stopa” Żyżelewicz, perkusista, członek zespołów Armia, Izrael, Voo Voo i 2Tm2,3, Brygada Kryzys, Moskwa.

2016 - W Warszawie zmarła Maria Czubaszek, pisarka, satyryk, autorka tekstów piosenek, scenarzystka, felietonistka, dziennikarka.

 

PAP

Wiadomości

Kanada wydaliła indyjskich dyplomatów. Wpływali na wybory

Chodorkowski: reżim się rozpadnie, kiedy nadejdzie ten moment

Trump o gospodarce i imigracji. Harris o Trumpie i aborcji

Zachwyt eksperta nad lądowaniem rakiety. Wskazuje co nas czeka

Ulewne deszcze, osunięcia ziemi, zablokowane drogi, odwołane loty

12 studentów zginęło, 33 rannych, 25 w stanie krytycznym

Dobre wieści z amerykańskiej giełdy. Inwestorzy myślą o tej dacie

Cztery duże europejskie kraje stają przeciw Izraelowi

Tarczyński: Tusk jest politycznym schizofrenikiem - w ogóle nie wie o czym mówi

Minister Sikorski zaplątany w farmę trolli Giertycha

Kuźmiuk: Marsz Niepodległości miał być w tym roku bardzo liczny - tego boi się władza

Trudnowski: brak wiarygodności Tuska będzie kulą u nogi w wyborach prezydenckich

Szokujące słowa Marka Belki. Tanie mieszkania zaszkodzą Polakom!

Deweloperzy mogą dostać kolejny prezent od rządu

Mastalerek: Tusk chce żyć w bańce - otaczać się ludźmi takimi jak "wściekli razem"

Najnowsze

Kanada wydaliła indyjskich dyplomatów. Wpływali na wybory

Ulewne deszcze, osunięcia ziemi, zablokowane drogi, odwołane loty

12 studentów zginęło, 33 rannych, 25 w stanie krytycznym

Dobre wieści z amerykańskiej giełdy. Inwestorzy myślą o tej dacie

Cztery duże europejskie kraje stają przeciw Izraelowi

Chodorkowski: reżim się rozpadnie, kiedy nadejdzie ten moment

Trump o gospodarce i imigracji. Harris o Trumpie i aborcji

Zachwyt eksperta nad lądowaniem rakiety. Wskazuje co nas czeka