22 czerwca 1792 roku, król Stanisław August Poniatowski ustanowił najwyższe polskie odznaczenie wojskowe Order Wojenny Virtuti Militari (tj. z łac. Męstwu wojskowemu, cnocie dzielności żołnierskiej). Dewizą Orderu stało się zawołanie „Honor i Ojczyzna”. Pierwsze odznaczenia otrzymało 44 żołnierzy wsławionych w bitwie pod Zieleńcami. Order nadawany był także w okresie Księstwa Warszawskiego, zaś później w Królestwie Polskim, władze rosyjskie nadały mu nazwę Order Wojskowy Polski i chcąc zdeprecjonować jego charakter, odznaczano nim np. oficerów polskich walczących po stronie rosyjskiej podczas Powstania Listopadowego. W II RP 1 sierpnia 1919 r. Sejm Ustawodawczy przywrócił Orderowi pierwotne znaczenie, a powołana przez Marszałka Józefa Piłsudskiego Kapituła, pierwszymi Orderami odznaczyła żyjących Powstańców Styczniowych
Odznaczenie miało być przyznawane za zasługi na polu bitwy. Z zamiarem tym król nosił się już od pewnego czasu. Po pierwszym większym zwycięstwie w wojnie polsko-rosyjskiej przeciwko konfederacji targowickiej, w obronie Konstytucji 3 maja, pod Zieleńcami (18 czerwca 1792), dowodzący w niej królewski bratanek książę Józef Poniatowski poprosił stryja o specjalne odznaczenie dla żołnierzy. Pierwsze ordery nadano wraz z ustanowieniem odznaczenia, 22 czerwca. Wręczono je 25 czerwca w Ostrogu nad Horyniem na Wołyniu, w miejscu stacjonowania polskich oddziałów.
Wśród 15 udekorowanych byli generałowie: ks. Józef Poniatowski, Tadeusz Kościuszko, Michał Wielhorski, Stanisław Mokronowski, ks. Eustachy Sanguszko i Józef Zajączek, a prócz nich dwóch pułkowników, jeden podpułkownik, dwóch majorów, dwóch poruczników oraz jeden szef szwadronu. Kilka miesięcy później, po powrocie ks. Poniatowskiego do Warszawy, ustanowiono statut orderu, wprowadzając rozdział na pięć klas: Krzyż Wielki z Gwiazdą, Krzyż Komandorski, Krzyż Kawalerski, Medal Złoty, Medal Srebrny. Nad przyznawaniem odznaczeń miała czuwać Kapituła, do której weszliby wszyscy odznaczeni 25 czerwca. Do nieodległego już końca panowania Stanisława Augusta udało się w tym czasie nadać go aż 526 osobom.
