Najnowsze badania DNA Etrusków sugerują, że ten starożytny i do dziś zagadkowy lud, był blisko spokrewniony ze swoimi łacińskimi sąsiadami. Tajemnicą pozostaje jednak pochodzenie ich języka, który znacząco różni się od okolicznych narzeczy indoeuropejskich.
Etruskowie to lud zamieszkujący tereny obecnej Toskanii we Włoszech, w okresie od IX w. p.n.e. do I w. n.e., kiedy to zostali wchłonięci przez dominującą kulturę łacińską. Pozostawili po sobie ślady świadczące o wysokim poziomie cywilizacyjnym. Z rozlicznych źródeł wiadomo, że znali medycynę, astronomię, posiadali własny kalendarz oparty o cykle księżyca, a także dwunastkowy system liczenia. Słynęli również z wiedzy inżynieryjnej – budowane przez nich podziemne kanały pozwalały na powiększenie powierzchni pół uprawnych, co pozwalało na uniknięcie efektów suszy i chroniło przed głodem.
Jednak przez wiele lat ich pochodzenie stanowiło zagadkę, m.in. ze względu na znaczące różnice językowe pomiędzy nimi a sąsiadującymi plemionami italskimi. Jeszcze w starożytności stanowiło to przedmiot rozlicznych domysłów, koncentrujących się wokół dwóch zasadniczych teorii.
Pochodzenie Etrusków już w starożytności było zagadką
Pierwsza z nich, zwana allochtoniczną, popierana m.in. przez greckiego historyka Herodota, głosi, że Etruskowie wywodzą się od ludów migrujących do Italii z Azji Mniejszej. Na jej poparcie miałoby wskazywać podobieństwo między językiem Etrusków a językami kaukaskimi.
Druga teoria – autochtoniczna – zakłada, że Etruskowie byli rdzennymi mieszkańcami Półwyspu Apenińskiego, zasiedlającymi te tereny jeszcze przed przybyciem ludów indoeuropejskich. Przekonanie to podzielał m.in. starożytny historyk Dionizos z Halikarnasu.
Nowe badania DNA wykazują, że obie te teorie były błędne. Naukowcy pobrali próbki materiału genetycznego ze szczątków 82 osób, które żyły w okresie od 800 r. p.n.e. do 1000 r. n.e. w Etrurii oraz południowych Włoszech i porównali je z DNA innych starożytnych społeczności.
Analiza próbek wyjawiła pokrewieństwo genetyczne Etrusków z innymi populacjami indoeuropejskimi, zamieszkującymi w tym okresie sąsiadujące obszary. Zdaniem naukowców ludy te pochodzą od wędrownych pasterzy i łowców z tzw. Wielkiego Stepu – obszarów obejmujących znaczną część Wschodniej Europy i Azji.
Etruskowie podważają naukowe paradygmaty?
Tym bardziej mogą zaskakiwać różnice kulturowe, cywilizacyjne i religijne. Szczególnie zagadkowe jest, w świetle tych badań, pochodzenie języka Etrusków, który nie jest spokrewniony z żadnym z języków indoeuropejskich.
Tym bardziej zaskakiwać może ich język, zdecydowanie różniący się od pozostałych języków indoeuropejskich.
– Ta odmienność językowa podważa proste założenia, że geny są jednoznacznie powiązane z językiem i sugeruje bardziej złożony scenariusz – mówi współautor badania, David Caramelli z Uniwersytetu we Florencji. Jak widać, Etruskowie wciąż skrywają przed nami swoje tajemnice.
