Zmarł Marek Nowakowski, jeden z najpłodniejszych prozaików polskiej literatury powojennej, przedstawiciel małego realizmu, publicysta, scenarzysta i aktor. Odszedł w wieku 79 lat.
Marek Nowakowski urodził się w 1935 roku w Warszawie. Debiutował, mając zaledwie 22 lata, opowiadaniem „Kwadratowy” na łamach „Nowej Kultury”. Opowiadanie sygnalizowało nurt, który objawił się w jego późniejszej twórczości – realistyczne przedstawianie sfer peryferyjnych.
Pierwsze utwory Nowakowskiego dotykają marginesu społecznego, odnajdziemy w świat prostytutek, uliczników, pijaków, ludzi żyjących na pograniczu podstawowych zasad moralnych. Pisarz bada ich sposób postrzegania świata, dostrzegając swoistą solidarność wewnętrzną tego środowiska.
Późniejsze tomy, takie jak „Trampolina” z 1964 roku, „Gonitwa” z 1967, czy „Układ Zamknięty”, 1972, wprowadzają do jego twórczości nowych bohaterów – zwykłych ludzi, przeciętnych urzędników czy sklepikarzy, którzy w pewnym momencie zaczynają dostrzegać absurdalność zasad, według których żyją i, wyzwalając się od wszelkich rygorów, dążąc do autntyczności, stopniowo popadają w nałogi, pogrążają się w abnegacji.
Perełką pisarską Marka Nowakowskiego jest opowiadanie „Wesele raz jeszcze” z 1974 roku. Autor odsłania w nim mechanizm władzy, korzystając ze znanego w polskiej literaturze motywu wesela. Pisarz uwypukla różnice między „maskami” a autentycznością, między normalnością a czymś co nazywamy nienormalnością („Chłopiec z gołębiem na głowie” 1979).
W Europie Nowakowski zasłynął tomem „Raport o stanie wojennym” (1982-1984), w którym poruszył tematykę codziennych zmagań przeciętnego człowieka, drogę historii, która doprowadziła do egzystencji w rzeczywistości totalitarnej.
W powstałym w 1993 roku tomie „Grecki Bożek” Nowakowski sytuuje się na marginesie społecznym , porzucając zaangażowanie i zdając się na literaturę, która ma głosić prawdę.
W latach 90. Nowakowski pisał satyry o Polsce w czasie przemian ustrojowych na przełomie lat 1989 i 1990. Mówił metaforycznie o naszym kraju w tym okresie, jako bazarze, na którym wszystko można kupić i wszystko można sprzedać.
W 2005 napisał książkę „Nekropolis”, w której wraca do Warszawy z lat swojej młodości. W 2009 roku nakładem wydawnictwa Świat Książki ukazała się jego najnowszy zbiór opowiadań „Syjoniści do Syjamu”, ukazujący absurdy PRL.
Przypominamy rozmowę Mateusza Matyszkowicza z Markiem Nowakowskim w siódmym odcinku "Literatury na trzeźwo":
Źródło: telewizja republika
