Szereg krytycznych uwag do trzech projektów odnoszących się do Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu i komisji kontroli służb zgłosiła w swej opinii Fundacja Helsińska. - Trudno mówić o rzeczywistej reformie służb specjalnych - uważa Fundacja.
"Od kilku lat prowadzona jest debata o konieczności opracowania i uchwalenia ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych (...) bez wprowadzenia takich zmian trudno mówić o reformie" - napisała Fundacja w opinii zamieszczonej na stronie internetowej.
Zmiany w ustawach o służbach specjalnych precyzujące ich kompetencje, porządkujące kwestie monitoringu obywateli oraz powołujące apolityczny zespół kontrolny operacyjnej pracy służb premier Donald Tusk zapowiadał w końcu maja. Dotychczas do konsultacji trafiły trzy projekty: oddzielnych ustaw o ABW i AW oraz o komisji kontroli służb specjalnych.
Komisja kontroli ma gwarantować profesjonalną cywilną kontrolę nad służbami oraz rozpoznawać skargi na służby. Powoływana byłaby ona przez Sejm spośród prawników - np. sędziów - mających doświadczenie w kwestiach ochrony praw człowieka.
Według HFPC kompetencje komisji są jednak niepełne, gdyż - jak wskazano - nie będzie ona mogła np. kontrolować umów zawieranych przez polskie służby ze służbami innych krajów. "Wydaje się, że właśnie w tak wrażliwym zakresie należy wzmocnić kontrolę nad działalnością służb. Dowodem na to są konsekwencje doniesień medialnych na temat domniemanych tajnych więzień CIA na terenie Polski, których podstaw należy doszukiwać się w dwustronnym porozumieniu między służbami polskimi a amerykańskimi" - głosi opinia.
Ponadto niezrozumiałe jest - według HFPC - ograniczenie możliwości składania skarg na służby jedynie do organów państwowych, organizacji pozarządowych i obywateli polskich. "Działania służb mogą ograniczać także prawa osób nie posiadających obywatelstwa polskiego, dlatego też one także powinny mieć możliwość zawnioskowania o zweryfikowanie legalności działań podjętych przez służby" - wskazała Fundacja.
Skargi nie będą trafiały do komisji bezpośrednio, lecz za pośrednictwem m.in. prezydenta, marszałka Sejmu lub pierwszego prezesa SN. Nie wiadomo jednak, jak zaznaczono w opinii, czy organy te będą zobowiązane do przekazania każdej skargi, którą otrzymają.
Kolejnym mankamentem projektowanych zmian, wskazanym przez HFPC, jest "niezrozumiałe i zbędne rozdzielenie ustawy z 2002 r. o ABW i AW na dwie ustawy", mimo że zachowanych zostaje ponad 80 proc. uregulowań z dotychczasowych przepisów.
Fundacja wytknęła, że niedoprecyzowane zostały niektóre z pojęć, np. "przestępstw o charakterze ekstremistycznym" lub "wywiadu elektronicznego". "Ostatnie doniesienia medialne na temat amerykańskiego programu PRISM pokazują, jak istotnym jest, aby organy uprawnione do prowadzenia działań ingerujących w prawa i wolności przy użyciu najnowszych technologii czyniły to na podstawie bardzo precyzyjnie określonych granic prawnych" - głosi opinia.
Według projektów bieżącą koordynacją działań służb ma zająć się komitet Rady Ministrów ds. bezpieczeństwa państwa. Powstanie on na mocy zarządzenia premiera. Wobec powstania komitetu zniesione zostaną organy, które do tej pory odpowiadały za koordynację służb specjalnych - Kolegium ds. Służb Specjalnych oraz minister koordynator (ta druga funkcja od początku rządów PO-PSL nie była obsadzona).
Według Fundacji złym pomysłem jest przeniesienie kompetencji kolegium - powoływanego na podstawie ustawy - na organ powoływany według uznania premiera na podstawie ogólnego upoważnienia zawartego w ustawie o Radzie Ministrów.
Kolejne z uwag dotyczą także m.in. potencjalnie zbyt szerokiego, zdaniem HFPC, dostępu ABW do zbiorów danych osobowych prowadzonych przez organy władzy publicznej, kwestii zwolnień funkcjonariuszy z tajemnicy oraz nieprecyzyjnych kryteriów prowadzenia "wykazu osób mogących mieć związek z przestępstwami o charakterze terrorystycznym".
W uzasadnieniach obu projektów ich autorzy przyznali, że stworzenie oddzielnych ustaw o ABW i AW wynika ze zmiany podporządkowania obu agencji. ABW, która obecnie podlega premierowi, ma zostać podporządkowana MSW. AW, podobnie jak CBA, pozostanie pod bezpośrednim nadzorem premiera.
Źródło: pap
1713885141.jpg)
1713881437.jpg)
