Polska 4 maja – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia oddział Ignacego Mystkowskiego pod Stokiem pokonał wojska rosyjskie; rozpoczęły się Letnie Igrzyska Olimpijskie, w których drużyna polskich kolarzy zdobyła srebrny medal; pod Narwikiem po niemieckim ataku lotniczym zatonął niszczyciel ORP Grom; samolot Ił-62 „Mikołaj Kopernik” zainaugurował loty transatlantyckie PLL LOT; oddziały ZOMO przy użyciu petard i granatów łzawiących wtargnęły na teren Huty im. Lenina. Urodzili się m. in. Florian Ceynowa, Edmund Osterloff, Wojciech Weiss, Jerzy Waldorff, Florian Marciniak, Edmund Wnuk-Lipiński, Stanisław Bereś. Zmarli natomiast: Władysław z Gielniowa, Juliusz Ordon, Adam Królikiewicz, Konstanty Jeleński, Jan Mazurkiewicz, Stanisław Niwiński oraz Bohdan Skaradziński.

1505 - W Warszawie zmarł Władysław z Gielniowa, bernardyn, poeta, kaznodzieja; patron Warszawy; beatyfikowany w 1753 r.

1817 - W Sławoszynie w powiecie puckim urodził się Florian Ceynowa, badacz folkloru kaszubskiego, działacz społeczny i polityczny, lekarz.

1834 - W Warszawie odbyła się uroczystość poświęcenia zbudowanej przez władze carskie Cytadeli.

1863 - W Gruszczycach koło Sieradza urodził się Edmund Osterloff, pionier polskiej fotografii artystycznej.

1863 - Powstanie Styczniowe: w nocy z 4 na 5 maja oddział Ignacego Mystkowskiego urządził pod Stokiem na Mazowszu zasadzkę na wojska rosyjskie, odnosząc jedno z największych polskich zwycięstw podczas Powstania.

1875 - W Leordzie na Bukowinie urodził się Wojciech Weiss, malarz, rysownik, grafik.

1887 - We Florencji zmarł Juliusz Ordon, oficer, uczestnik Powstania Listopadowego, w czasie którego dowodził obroną reduty na Woli, opisaną przez Adama Mickiewicza w utworze „Reduta Ordona”.

1909 - W Warszawie urodził się Wacław Komar, działacz komunistyczny, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii; szef II Oddziału Sztabu Generalnego LWP (1945-47), wiceminister obrony narodowej i główny kwatermistrz LWP (1951-53); w 1953 r. aresztowany, zwolniony bez procesu w 1956 r.; od sierpnia 1956 r. dowódca Wojsk Wewnętrznych, usunięty ze stanowiska w 1960 r.

1910 - W Warszawie urodził się Jerzy Waldorff, krytyk muzyczny, znawca sztuki, obrońca zabytków, twórca Komitetu Ochrony Starych Powązek.

1915 - W Gorzycach koło Kościana urodził się Florian Marciniak, harcmistrz; współzałożyciel i Naczelnik Szarych Szeregów (1939-1943); aresztowany przez gestapo, zamordowany w lutym 1944 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Gross-Rosen.

1924 - W Paryżu rozpoczęły się VIII Letnie Igrzyska Olimpijskie, w których wystartowały reprezentacje 44 krajów (3089 zawodników), w tym 75-osobowa ekipa Polski. Polscy kolarze, Tomasz Stankiewicz, Jan Łazarski, Franciszek Szymczyk i Józef Lange, zdobyli srebrny medal.

1940 - Pod Narwikiem w wyniku niemieckiego ataku lotniczego zatonął niszczyciel ORP Grom, śmierć poniosło 59 marynarzy.

1944 - W Suchej na Pomorzu urodził się Edmund Wnuk-Lipiński, socjolog, nauczyciel akademicki, organizator i pierwszy dyrektor Instytutu Studiów Politycznych PAN (1990-1994) oraz Instytutu Spraw Publicznych (1995-96); pisarz science fiction.

1944 – W Owczarni na Lubelszczyźnie oddział kolaborującej ze Związkiem Sowieckim Armii Ludowej Bolesława Kaźmiraka (Kowalskiego), ps. Cień podstępnie wymordował żołnierzy oddziału 3. kompanii 15. pułku piechoty Armii Krajowej ppor. Mieczysława Zielińskiego ps. Krych, którzy czekali na zrzut broni. Zginęło 18 partyzantów AK (w tym dowódca), a 13 odniosło rany.

1945 - W Oldenburgu zmarł Fedor von Bock, niemiecki feldmarszałek; dowódca wojsk zajmujących w 1938 r. Austrię; w kampanii polskiej 1939 r. dowodził Grupą Armii „Nord”; w 1940 r. w wojnie przeciwko Francji stał na czele Grupy Armii „B”; w czasie agresji na Związek Sowiecki w 1941 r. dowódca Grupy Armii „Mitte”.

1945 - Hans Frank został aresztowany przez porucznika amerykańskiego wywiadu wojskowego Waltera Steina w bawarskiej miejscowości Neuhaus am Schliersee, gdzie zorganizował „filię Generalnego Gubernatorstwa w Polsce”; Frank to autor rozporządzenia wprowadzającego na terenie GG karę śmierci dla Żydów, którzy opuścili bez zezwolenia teren getta oraz dla udzielających im pomocy Polaków.

1950 - We Wrocławiu urodził się Stanisław Bereś, poeta, krytyk literacki, historyk literatury, tłumacz.

1956 - W czasie obrad Biura Politycznego KC PZPR Jakub Berman złożył rezygnację z funkcji wicepremiera i członka Biura.

1960 - W Warszawie urodziła się Małgorzata Pieczyńska, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Wierna rzeka”, „Baryton”, „Jezioro Bodeńskie”, „Komediantka”, „Piłkarski poker”, a także w serialu „Ekstradycja”.

1960 - W Lublinie urodziła się Beata Kozidrak, piosenkarka, wokalistka zespołu Bajm.

1966 - W Konstancinie, w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku na planie filmu „Popioły”, zmarł Adam Królikiewicz, major WP, szef Ekwitacji Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu (1934-1939); brązowy medalista olimpijski w indywidualnym konkursie skoków na igrzyskach w Paryżu (1924).

1972 - Samolot Ił-62 „Mikołaj Kopernik” zainaugurował loty transatlantyckie PLL LOT.

1973 - Premiera filmu „Motyle” w reżyserii Janusza Nasfetera.

1981 - Premiera filmu „Miś” w reżyserii Stanisława Barei.

1987 - W Paryżu zmarł Konstanty Jeleński, eseista, krytyk; współpracownik paryskiej „Kultury” i „Zeszytów Literackich”.

1988 - W Warszawie zmarł gen. Jan Mazurkiewicz „Radosław”; zastępca (1943-1944), a następnie szef Kedywu KG AK (1944); podczas Powstania Warszawskiego dowódca Zgrupowania „Radosław”.

1988 - W nocy z 4 na 5 maja oddziały ZOMO przy użyciu petard i granatów łzawiących wtargnęły na teren Huty im. Lenina.

1990 – Hutę im. Włodzimierza Lenina w Nowej Hucie przemianowano na Hutę im. Tadeusza Sendzimira.

1994 - Na antenie TVP1 ukazało się premierowe wydanie programu rozrywkowego Śmiechu warte.

1998 - Ukazał się album Ostateczny krach systemu korporacji grupy „Kult”.

2002 - W Warszawie zmarł Stanisław Niwiński, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Polskim w Warszawie; wystąpił m.in. w filmach „Hubal”, „Bołdyn”, „Virtuti”, a także w serialu „Czarne chmury”.

2014 – W Podkowie Leśnej zmarł Bohdan Skaradziński, w latach pięćdziesiątych dowódca podziemnej organizacji młodzieżowej, więzień polityczny, współpracownik miesięcznika „Więź”, działacz warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej i podziemnej Solidarności, współpracownik organizacji polonijnych na wschodzie.

Źródło: PAP